Müşteki Ne Demek?

Müşteki suçtan zarar gören veya mağdur olan anlamına gelmektedir. Diğer bir deyişle müşteki bir ceza yargılamasında şikayet hakkını haiz olan kişidir. Müşteki deyimi daha çok soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suçlarda önem kazanmaktadır. Şikayete bağlı suçlar bakımından Müşteki kendisine karşı işlenen suçu ve bu suçu işleyen suçluyu öğrenmesinden itibaren altı ay içerisinde cumhuriyet savcılığına başvurarak şikayette bulunmalıdır. Altı aylık süre içerisinde şikayette bulunulamaması halinde, şikayet hakkı düşeceğinden suçun soruşturulması ve kovuşturulması yapılamayacaktır.

Müşteki Nedir?

Müşteki kavramının öneminin daha çok şikayet bağlı suçlarda ortaya çıktığını belirtmiş idik. Her ne kadar şikayete bağlı suçlarda bu sıfat cezalandırılabilme ve yargılanabilme hususunda büyük önem arz etse de şikayete bağlı olmayan suçlarda da davaya katılabilmeyi sağlamaktadır. Özetle açıklamak gerekir ise suçtan zarar gören veya mağdur duruma düşen kişi konusu şikayete bağlı suçlarda şikayette bulunmaz ise suçlu yargılanamaz. Şikayete bağlı olmayan suçlarda ise müşteki şikayeti aranmayacaktır. Peki şikayete bağlı olmayan suçlarda suçtan zarar görenin hakkını savunabilmesi kısıtlanacak mıdır? Bu sorunun cevabı tabi ki “hayır” olacaktır.

Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olmayan suçlarda suçtan zarar görenin şikayetinin varlığının şart değildir. Şikayete tabi olmayan suçlarda suçun mağduru Kamu Hukuku yani tensip zaptı ve dilekçelerdeki yazım şekli ile K.H.’ dir. Suçtan zarar gören davaya katılıp katılmama konusunda özgürdür. Lakin davayı takip edebilmek adına davaya katılmak ister ise eğer; suçtan zarar gördüğü davanın görüldüğü mahkemeye hitaben katılma talebini içeren yazılı bir dilekçe sunmalıdır. Bu dilekçe mahkemenin sıfatına göre hakim veya heyet tarafından incelenecektir. Suçtan zarar görenin katılma talebi yerinde görülür ise bu talep kabul edilecektir. Suçtan zarar gören bu tarihten itibaren katılan sıfatını alacaktır.

Katılma talebinden sonra yapılacak, tebliği taraflara zorunlu olan her işlem katılana da tebliğ edilecektir. Katılan da davanın aktif bir sujesi haline gelecektir. Suçtan doğrudan değil de dolaylı olarak etkilenen kişilerin katılma talebi mahkemece reddedilebilir.

Müşteki Nedir?

Müşteki hukuki anlamda suçtan doğrudan zarar gören ve mağdur anlamına gelmektedir. Köken olarak ise Arapçadan dilimize geçmiş bir kelimedir. Türk Dil Kurumuna göre; yakınan, sızlanan, şikayetçi anlamlarına gelmektedir. Hukuki anlamda müştekinin sıfat kazandığı kavramlar da mevcuttur. Bu kavramları yazımızın devamında detaylı olarak inceleyeceğiz.

Müşteki Sanık Ne Demek?

Müşteki sanık kavramının ortaya çıkması bir suçun hem mağduru hem de sanığı olmanın getirmiş olduğu bir sonuçtur. Bir davada hem sanık hem de suçtan zarar gören olmak mümkün müdür? Pekala mümkündür. Bir kavgada karşılıklı olarak birbirine fiziki olarak zarar veren taraflar müşteki sanık olabilirler. Yine hakarete uğrayan kişi bunun üzerine hakarette bulunan kişiyi darp eder ise; hakaret suçu yönünden mağdur, darp suçundan dolayı ise sanık olabilmektedir. Bu sıfatı haiz olan kişinin kovuşturma safhasında davaya katılma talebinde bulunması ve bu talebin mahkemece kabul edilmesi halinde katılan sanık sıfatına haiz olacaktır.

Müşteki Şüpheli Ne Demek?

Müşteki şüpheli hem bir suçtan zarar gören hem de zarar gördüğü bu suçun karşılığında aynı zamanda karşı tarafa zarar veren ve şikayet olunan kişinin soruşturma aşamasındaki tanımıdır. Müşteki şüpheli hem şikayet hakkına sahiptir hem de bir başkası tarafından şikayet edilmiştir. Cumhuriyet Savcılığı yapılan şikayetler üzerine gerekli soruşturmayı yaparak kovuşturma aşamasına geçilip geçilmeyeceğine dair bir karar verecektir. Görevli Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılan soruşturma neticesinde yeterli şüpheye ulaşılması halinde dosya mahkemeye gönderilecek ve kovuşturma aşamasına geçilecektir.

Şikayete Bağlı Suçlarda Şikayet Süresi

Müşteki yani suçtan zarar gören, mağdur şikayete bağlı suçlarda suçu ve suçluyu öğrendikten sonra altı ay içerisinde savcılığa giderek şikayette bulunmalıdır. Altı aylık sürenin soruşturma açısından hak düşürücü bir süre olduğunu söylemek pek de yanlış olmayacaktır. Alt aylık süre içerisinde suç ve suçlu savcılığa bildirilmez ise suçu işleyen cezalandırılamayacaktır.

Şikayete bağlı olmayan suçlarda ise müştekinin şikayeti aranmaz. Cumhuriyet savcılıkları resen veya ihbar üzerine harekete geçer.

Şikayetin Geri Alınması

Müşteki tarafından yapılan şikayetin, şikayete bağlı suçlarda kovuşturma aşamasının sonuna kadar geri alınması halinde kovuşturma aşamasında davanın düşmesine karar verilecektir. Şikayetini geri alan suçtan zarar gören, bir daha aynı suçtan dolayı tekraren şikayetçi olamayacaktır.

Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabi olmayan suçlarda ise müştekinin şikayetten vazgeçmesinin yargılamaya herhangi bir etkisi olmayacaktır. Şikayete bağlı olmayan kamu davası şeklinde yetkili mercilerce resen araştırılan, soruşturulan ve kovuşturulan bir suçta zarar görenin şikayetini geri çekmesi hakimi bağlamayacak, yargılamaya devam olunacaktır.

Şikayete Bağlı Suçlar Nelerdir?

Şikayete bağlı suçlar bakımından bu tür suçların unsurları Ceza Muhakemeleri Kanunu ve Türk Ceza Kanunlarının çeşitli maddelerinde kendine yer bulmuştur. Bir suçun şikayete bağlı suç kapsamında olabilmesi için gerekli olan unsurlar nelerdir? Öncelikle bir suçun şikayete tabi olmasını sağlayan en önemli olgu kanunda bu hususun açıkça belirtilmiş olmasıdır. Şikayet mutlaka müşteki tarafından yetkili ve görevli mercilere yapılmış olmalıdır.

Türk Ceza Kanununda Takibi Şikayete Bağlı Suçlardan Bazıları

• Cinsel taciz (m.105/1)
• Kasten yaralama (m.86/2)
• Tehdit (m.106/1)
• Özel hayatın gizliliğini ihlal (m.134)
• Mala zarar verme (m.151)
• Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (m.234/3)
• Hakaret (m.125) (istisna: m.125/3-a
• İş ve çalışma özgürlüğünün ihlali (m.117/1)
• Güveni kötüye kullanma (m.155/1)

Müşteki Hakları Nelerdir?

Müşteki hakları Ceza Muhakemeleri Kanununun 234. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Bu hakları soruşturmadaki haklar ve kovuşturmadaki haklar olmak üzere iki başlık altında incelemek yerinde olacaktır.

Soruşturma Safhasındaki Hakları

• Soruşturmanın salahiyeti içi gerekli olan delillerin toplanmasını yetkili merciden isteme
• Soruşturmanın gizliliğine zarar vermemek kaydı ile soruşturma aşamasında mevcut olan belgelerin örneğini kendine isteme
• Özel bir vekile sahip olmayan suçtan zarar gören cinsel saldırı suçlarında veya cezasının tabanı beş yıldan fazla cezayı gerektiren suçlarda kendini savunabilmesi amacıyla yetkili barodan tarafında avukat tayin edilmesini isteme
• Bir vekil ile temsil ediliyor ise vekili aracılığı ile el konulan eşyaların incelenmesini talep edebilir
• Cumhuriyet Savcısı tarafından suçun kovuşturulmasına yer olmadığına dair karar verilir ise bu karara itiraz edebilmek.

Kovuşturma Aşamasındaki Hakları

• Yapılan ceza yargılamasında duruşmalardan kendisinin de haberdar edilmesini isteme
• Suçtan zarar gördüğü için en tabii hakkı olan davayı takip edebilmek için katılma talebinde bulunma
• Kovuşturma aşamasındaki tutanaklardan, delillerden, belgelerden örnek talep edebilme
• Olaya tanık olanlar var ise olaya tanık olan kişilerin mahkemeye davet edilerek dinlenmesini talep edebilme
• Vekil tutacak maddi imkanı olmaması veya olsa dahi cinsel saldırı veya suçun alt sınırı beş yıldan fazla olan suçların yargılaması sırasında kovuşturmada kendini temsil ettirebilmesi için ilgili barodan avukat tayin edilmesini isteme
• Davaya katılma talebi kabul edilen katılan/ müdahil ünvanını alması halinde kovuşturma aşamasında verilen kararı üst mahkemeye taşımak.

Ek olarak;

• Suçun mağduru, suçtan zarar göreni henüz on sekiz yaşını tamamlamamış ise veya olayı, kendini ve meramını ifade edemeyecek derece sağır, dilsiz veya malul ise suçtan zarar görenin talebi olmaksızın şahsını temsilen bir avukat atanır.

Sonuç

Müşteki şikayetçi, suçtan zarar gören ve mağdur anlamlarına gelmektedir.  Müşteki kendisine karşı işlenen suçu ve suçluyu öğrendikten sonra altı ay içerisinde yetkili birimlere şikayette bulunmalıdır. Altı aylık süre takibi şikayete bağlı olan suçlarda hak düşürücüdür.

Müşteki takibi şikayete bağlı olan suçlarda kovuşturma safhası (mahkeme aşaması) sona erene kadar her aşamada şikayetinden vazgeçerek geri alabilir. Bir suçtan dolayı şikayet geri alınmış ise aynı suçtan dolayı tekrardan şikayetçi olabilmek mümkün değildir.

Müşteki kovuşturma aşamasında davanın görüldüğü mahkemeye katılma talebini yazılı olarak iletir ve mahkemece bu husus kabul edilir ise katılan/ müdahil sıfatını alacaktır. Bu aşamadan sonra davanın takibini kolaylıkla sağlayabilecek, tebliği zorunlu tüm hususlar katılana da tebliğ edilecektir. Yine katılma talebi kabul edilen suçtan zarar gören kovuşturma sonucunda sanığın aleyhine veya lehine verilen kararı bir üst mahkemeye taşıyabilecektir.