Hırsızlık

Hırsızlık suçu taşınır bir malın sahibinin veyahut zilyedinin rızası olmaksızın, kendisine veya bir üçüncü kişiye fayda sağlama amacı güdülerek bulunduğu yerden alınması şeklinde oluşan suçtur. Hırsızlık malvarlığına karşı işlenen suçlardan biridir. Suç, özgü suçlardan olmayıp faili ve mağduru herkes olabilir. İlgili makamlarca resen araştırma yapılan hırsızlık suçu, şikayete bağlı suçlardan değildir. Şikayete bağlı suçlarda şikayet hakkı, şikayet konusu suçu öğrenmeden itibaren 6 ay geçtikten sonra düşmekte iken, hırsızlık şikayete tabi olmayan, resen araştırılan suçlardan olduğu için herhangi bir hak düşürücü süre bulunmamaktadır. Suçu ilgili makamlara bildirmek şikayet değil, ihbar niteliğindedir. İhbar olmaksızın suçtan haberdar olan savcılık resen harekete geçip soruşturma başlatabilecektir.

Hırsızlık Suçu

Hırsızlık suçunun temel hali 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 141. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Buna göre hırsızlık rıza olmaksızın bir taşınırın malın zilyetliğinin fayda sağlamak amacıyla bir başkasının zilyetliğine hukuka ve yasalara aykırı bir şekilde geçmesidir. Suçun temel halinin işlenmesi halinde verilecek ceza daha düşüktür.

Hırsızlık Suçunun Nitelikli Halleri

Hırsızlık suçunun nitelikli halleri TCK 142. maddesinde sınırlı olarak sayılmıştır.

142. maddenin 1.fıkrasında sayılan nitelikli haller şunlardır:

• Suçun ibadete ayrılan yerde, kamu kurum, kuruluşlarında veya kamu yararına özgülenen şey hakkında işlenmesi,
• Vatandaşın kullanması, yararlanması için sunulan ulaşım araçlarında, bu araçların kalkış ve/veya varış yerlerinde bulunan şey hakkında işlenmesi,
• Bir eşya afetlere hazırlık için kullanıma ayrılan ve tahsis edilen eşya hakkında işlenmesi,
• Gelenek, görenek ve adetlere göre açıkta bırakılan eşya hakkında işlenmesi

hallerinde suçun nitelikli hali oluşur.

142. maddenin 2. fıkrada sayılan nitelikli haller şunlardır:

1. Suçun kişinin ölmesinden veya malını koruyamayacak hale düşmesinden faydalanılarak işlenmesi,
2. Kişinin üzerinde taşıdığı eşyayı üzerinden çekip alınarak işlenmesi,
3. Deprem, yangın, sel gibi doğal afetlerin oluşturduğu kargaşa, korkudan faydalanılarak işlenmesi,
4. Kopya anahtar, asıl anahtarın haksız bir şekilde ele geçirilmesi veya kilit açmaya elverişli aletlerle işlenmesi,
5. Bilişim sistemleri aracılığıyla işlenmesi,
6. Sahip olmadığı bir resmi sıfata sahipmiş gibi davranarak veya mağdur tarafından tanınmayı engelleyecek şekillere bürünerek işlenmesi,
7. Hayvanlar hakkında işlenmesi (büyük veyahut küçükbaş)
8. Herkese açık olan bir yerde kilit kullanılarak veya bina içinde muhafaza edilen eşya hakkında işlenmesi

hallerinde suçun nitelikli hali oluşur.

142. maddenin 3. fıkrasında düzenlenen nitelikli hal:

Suç, sıvı, gaz enerji hakkında veyahut bu tür enerjilerin naklini sağlayan, işlendiği, depolandığı tesislerde işlenirse suçun nitelikli hali oluşur. Bu nitelikli halin örgüt faaliyeti bünyesinde işlenmesi cezayı artıran bir nedendir.

142. maddenin 4. fıkrasında düzenlenen nitelikli hal:

Konut dokunulmazlığının ihlali ve mala zarar verme suçları kural olarak şikayete bağlı olan suçlardır. Hak düşürücü süre içerisinde şikayette bulunulmaması hallerinde soruşturulması veya kovuşturulması mümkün olmamaktadır. Lakin bu suçlar hırsızlık suçuyla birlikte işlenmiş ise artık şikayete tabi olan konut dokunulmazlığının ihlali veya mala zarar verme suçlarının soruşturulması veya kovuşturulabilmesi için şikayet aranmayacaktır.

142. maddenin 5.fıkrasındaki nitelikli hal:

Haberleşme, demir ve havayolu ulaşımı, enerji alanında hırsızlık suçundan dolayı kamu hizmetlerinin verilmesinde aksama olduysa ceza artırılarak verilecektir.

Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde verilecek olan ceza ise 143. madde de düzenlenmiştir. Suçun gece vakti işlenmesi verilecek olan cezayı artıran bir nedendir.

Hırsızlık Suçunda Daha Az Cezayı Gerektiren Haller

Hırsızlık suçunda daha az cezayı gerektiren haller TCK 144. ve devamı maddelerinde hüküm altına alınmıştır.

144. maddede belirtilen daha az cezayı gerektiren haller:

1. Elbirliği veya paylı mülkiyette paydaş olunan şey üzerinde,
2. Hukuka uygun bir şekilde doğmuş bir alacak hakkını tahsil etmek amacıyla,

işlenmesi daha az cezayı gerektiren hallerdir.

145. maddede belirtilen daha az cezayı gerektiren hal ise malın değerinin az olmasıdır. Hırsızlığa konu olan malın değerinin az olması ve suçun işleniş şeklinin de göz önünde bulundurularak karar verilir.

146. maddede ise kullanma hırsızlığı düzenlenmiştir. Kullanma hırsızlığı; bir taşınır malın geçici süre kullanılarak geri iade edilmesi düşüncesiyle işlenmesidir. Daha az cezayı gerektiren hallerdendir.

147. madde zorunluluk halini hüküm altına almıştır. Ağır ve/veya acil bir durumda ihtiyacın karşılanması amacıyla yapılan hırsızlık suçunun zorunluluk halinde işlendiği kabul edilmektedir.

Hırsızlık Suçu Cezası

Hırsızlık suçuna ilişkin yargılama suçun işlendiği yer Asliye Ceza Mahkemesinde yapılacaktır.

Hırsızlık suçunun temel halinde, cezayı artıran ve azaltan nitelikli hallerde verilebilecek olan cezalar aşağıdaki gibidir:

• Suçun basit halinin işlenmesinde bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
• 142. maddenin 1. fıkrasına giren durumlarda üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası verilir.
• 142. maddenin 2. fıkrasına giren durumlarda beş yıldan on yıla kadar hapis cezası verilir. 142. maddenin 2. fıkrasının b bendinde belirtilen surette hırsızlık suçunun kendini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenmesi halinde verilecek olan ceza üçte biri oranına kadar artırılacaktır.
• 142. maddenin 3. fıkrasında belirtilen hallerde beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezası verilir. Örgüt faaliyeti kapsamında işlenirse ceza yarı oranında artar ve on bin güne kadar adli para cezası verilir.
• 142. maddenin 5. fıkrasında belirtilen halde verilecek hapis cezası yarısından iki katına kadar artırılır.
• 143. maddede hüküm altına alınan durumun gerçekleşmesinde ceza yarı oranında artırılır.
• 144. maddenin 1. fıkrasındaki halde faile ceza verilebilmesi için şikayet aranır ve fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis cezası veya adli para ceza verilir.
• 145. maddedeki unsurun bulunması halinde cezada indirim yapılabileceği gibi ceza da verilmeyebilir.
• 146. maddedeki saikle işlenmesi halinde verilecek olan ceza yarı oranına kadar indirilir. Hırsızlık konusu şeyin suçta kullanılması halinde bu hüküm uygulanmaz.
• 147. maddede tanımlanan zorunluluk halinin gerçekleşmesi halinde cezada indirim yapılabileceği gibi ceza da verilmeyebilir. Bu durumda olayın özelliği önem arz eder.

Etkin Pişmanlık

Hırsızlık suçunda etkin pişmanlıktan faydalanmak mümkündür.

TCK’ nın 168. maddesine göre;

• Kovuşturma başlamadan mağdurun uğradığı zarar aynen geri verilirse veya mağdurun zararı tamamen giderilirse verilecek olan ceza üçte ikiye kadar indirilir.
• Kovuşturma başlamadan ama hüküm verilmeden önce etkin pişmanlık gösterilmesi halinde ceza yarısına kadar indirilir.
• Mağdurun zararı tamamen değil de kısmen giderilmiş ise failin etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilmesi için mağdurun rızası gerekecektir.

Hırsızlık suçunun işlenmesi halinde hapis veya adli para cezası verilmeyip şartları mevcut ise hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına da karar verilebilir.

Sonuç

Hırsızlık suçu yağma, mala zarar verme, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma vb. suçlar gibi  malvarlığına karşı işlenen suçlardan biridir. Hırsızlık suçunun basit halinin işlenmesi halinde faile verilecek olan ceza, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası olacaktır. Suçun cezayı artıran nitelikli hallerinin gerçekleşmesi halinde verilecek olan ceza artırılacağı gibi daha az cezayı gerektiren durumların söz konusu olması halinde verilecek cezada indirim yapılabilecek veya hiç ceza verilmeyebilecektir. Hırsızlık suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir, yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yerdir. Soruşturmanın, yargılamanın yapılabilmesi için şikayet aranmaz. İlgili yargı mercileri resen soruşturma ve kovuşturma yapabilmektedir.

Hırsızlık suçu şikayete tabi olmayan suçlardan olmasına karşın elbirliği veya paylı mülkiyette bulunan bir eşya hakkında veya var olan bir alacak hakkının tahsili amacıyla işlenmesi halinde suçun soruşturulması ve kovuşturulabilmesi için mağdurun şikayeti aranır.