Tazminat Davası *2022

Tazminat davası hukuka aykırı bir şekilde şahsın; kişilik haklarına, vücut bütünlüğüne, mal varlığına saldırılması ve bu saldırı ile oluşan zarar arasında illiyet bağının bulunması veya haksız fiil sonucu kişinin uhdesinde bir zararın meydana gelmesi, sözleşmeye aykırı davranılması gibi sebeplerle oluşan zararların karşılanması için açılan davadır. Tazminat davası için “doğmuş olan maddi veya manevi zararın karşılığının para ile ödenmesi” şeklinde özette bulunmak da yanlış bir tabir olmayacaktır. Maddi ve Manevi tazminat davası şartları ile tazminat davası nasıl açılır? sorusunun cevabına makalemizde yer verilmiştir.

Tazminat davası konusu olabilecek bazı eylemler ve hukuki olaylar şunlardır:

• Boşanmadan kaynaklı maddi veya manevi tazminat davaları. (Kusurlu veya daha fazla kusurlu olan eş tarafından diğer eşin talebi halinde tazminata hükmedilebilmektedir)
• Kişilik haklarına saldırıdan doğan manevi tazminat, ayrıca maddi bir zarar doğmuşsa maddi tazminat davaları.(Hakaret, iftira vs.)
• Vücut bütünlüğüne zarar veren haksız fiiller neticesinde doğan maddi ve manevi tazminat talepleri. (Hastane masrafları, yaralama sonucunda doğan uzuv kayıpları vb.)
• Haksız fiil sonucu bir kişinin ölümüne sebep olan kişi, ölen kişinin ailesine destekten yoksun kalma, hastane ve ve cenaze masrafları gibi maddi nedenlerle doğan tazminat ödemekle yükümlü olabileceği gibi ölümüne sebep olduğu kişinin ailesinin duymuş olduğu elem, keder ve üzüntü sebebiyle de mahkemece manevi tazminata mahkum edilebilir
• Karşılıklı edim içeren sözleşmelerde taraflardan birinin edimini ifade etmemesi sebebiyle diğer tarafı uğratmış olduğu maddi zararlar için açılan tazminat davaları. (Maç yayını yapan bir kafenin parasını ödeyerek televizyon sipariş etmesine karşılık televizyonu sözleşmede belirtilen süre içerisinde ifa edemeyen satıcı kusuruyla bu duruma sebebiyet vermiş ise kafe sahibine maddi tazminat ödemek zorunda kalabilir)
• Telif hakkına sahip olan tarafından açılan maddi ve manevi tazminat davaları
• Haksız rekabetten kaynaklı tazminat davaları
• Trafik kazası sonucunda aracı değer kaybeden araç sahibi, kusurlu olan diğer sürücüye karşı değer kaybına istinaden maddi tazminat talep edebilecektir

Manevi Tazminat Davası Nedir?

Manevi tazminat davası uğradığı haksız bir fiil sonucu elem, keder veya üzüntü duyan kişinin bu durumunun telafisi amacıyla açmış olduğu davadır. Manevi tazminat davası kişinin uğramış olduğu duygusal travmanın maddi bir edimle yani para ile telafi edilmesidir. Şahsın hukuka aykırı bir fiil ile kişilik haklarının zedelenmiş olması da karşı tarafı manevi tazminat ödeme yükümlülüğü altına sokabilmektedir.

Manevi tazminat davası 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun 56. maddesinde hüküm altına alınmıştır. 56. madde hakime takdir hakkı tanımıştır. Hakim olayın mahiyetini göz önünde bulundurarak vücut bütünlüğü zedelenen, bozulan kişiye manevi tazminat ödenmesine karar verebilmektedir. Vücut bütünlüğüne karşı verilen zarar verilen zarar ağır veya verilen bu zarar sebebiyle ölüm olgusu gerçekleşmişse zarara uğrayana veya ölenin yakınlara da oluşan manevi zararlar nedeniyle uygun bir miktarın tazminat olarak ödenmesine mahkemece karar verilebilir.

Kişilik haklarının zedelenmesinden kaynaklı manevi tazminat davaları ise 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun 58. maddesinde düzenlenmiştir. Kişilik haklarına halel getirilen taraf manevi tazminat olarak para talep edebileceği gibi bir özür yazısı yayınlanmasını da isteyebilecektir. Mahkeme, manevi tazminat olarak bir miktar paraya hükmedebilir. Lakin mahkeme; kişilik haklarına zarar verilen lehine, saldırıyı yapanın ise aleyhine olmak üzere saldırıyı yapanı kınayan bir karar verip bu kararın yayınlanmasına da hükmedebilir.

Manevi tazminat yükümlülüğü doğurabilecek olaylardan bazıları şunlardır:

• Boşanma davası kapsamında boşanma sebepleri arasında yer alan zina yapan eş kusuru olmayan veya daha az kusuru olan diğer eşe manevi tazminat ödemekle yükümlü olabilir.
• İş kazası geçiren işçi iş gücünün kaybı, yatalak olması, duyu organlarından birini veya birden fazlasını kaybetmesi vb. hallerinde işverene karşı manevi tazminat talepli dava açabilir.
• Bir kişinin onuruna, şerefine veya haysiyetine yönelik haksız eylemlerde bulunan kişi manevi tazminat ödemekle karşı karşıya kalabilir.
• Suç işleyen kişi aynı zamanda karşı tarafın elem, keder veya üzüntü duymasına sebebiyet vermişse maddi zararlarının karşılamasının yanında manevi zararların da tazmini için bir miktar para ödeyebilmektedir.

Manevi tazminat davalarında mahkeme ilgilinin talebiyle bağlı olmakla birlikte talep fazlasını içeren bir karar vermeyecektir. Lakin talebin daha azına mahkemenin karar verebilmesi mümkündür.

Maddi Tazminat Davası Nedir?

Haksız fiilden kaynaklı maddi tazminat davası açılabilecek haller 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunun 49. maddesinde kısaca özetlenmiştir. Buna göre; Kusurlu olmak kaydıyla, hukuka uygunluk teşkil etmeyen fiil ile bir başkasında bir zarar oluşmasına sebebiyet veren kişi, bu zararı gidermelidir. Sadece hukuka aykırı bir fiille değil ahlaka aykırı bir fiille de kasten ve kusurlu olarak zarar verilmesi halinde de maddi tazminat davaları açılabilecektir.

Aynı maddenin 50. maddesinde zarara uğrayan kişinin, zararını ve karşı tarafın kusurunu ispat etmesi gerektiği belirtilmiştir. Ölüm ve bedensel zararlar halinde oluşan özel durumlar 53. ve 54. maddede düzenlenmiştir.

Ölüm

Ölüm halinde maddi tazminat davası konusu olabilecek özel durumlar TBK 53. maddede düzenlenmiş olup şunlardır:

• Cenaze masraflarının ödenmesi
• Ölüm olgusu haksız fiil sonrası hemen gerçekleşmemişse ölen kişinin hastane masrafları, tedavi giderlerinin ödenmesi
• Ölen şahsın destek sağladığı kişilerin, bu ölümden kaynaklanan destek yoksunluğu sebebiyle uğramış olduğu kayıplar ödenir. Destekten yoksun kalma tazminatı üstsoy anne baba, altsoy çocuklar ve eş tarafından talep edebilecektir.

Ölüm halinde oluşan maddi ve manevi zararları tazmin edebilmek için tazminat davası açılmalıdır.

Bedensel Zarar

Haksız fiil halinde bedensel zarar oluşmuşsa tazminat davası ile talep edilebilecek olan zararlar TBK 54. madde de düzenlenmiştir. Bunlar:

• Tedaviden kaynaklı giderler
• Beden sağlığının zarara uğraması sebebiyle oluşan kazanç kayıpları
• Haksız fiil sonucu çalışma gücü azalmış veya tamamen yitirilmiş ise bunlardan doğan maddi kayıplar
• Ekonomik geleceğin darbe yemesi, sarsılması halinde doğan zararlar.

İftira Suçu Tazminat Davası

İftira suçu 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 267. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Bir kişi hakkında yetkili birimlere ihbar, şikayette bulunmak suretiyle veya basın ve yayın organları aracılığıyla, işlemediğini bildiği bir suç isnat eden ve bu sebeple soruşturma, kovuşturma başlatılmasına veya idari yaptırım uygulanmasına sebebiyet veren kişi hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

İftira suçunun mağduru, maddi veya manevi tazminat davası açabilir. Şartları mevcut ise tek dava ile her iki tazminatı da talep edebilmesi mümkündür.

Hakaret Davası Tazminat Miktarı Nedir?

Hakaret suçu 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 125. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Hakarete bağlı tazminat davası kapsamında korunmak istenen hukuki yarar şahsın kişilik haklarıdır. Kişilik haklarına kişinin adı, soyadı, dış görünüşü, onuru, şeref ve haysiyeti vb. girmektedir. Kişilik haklarına haksız ve hukuka aykırı bir şekilde saldırıda bulunulan kişi manevi tazminat talebinde bulunabilir. Tazminat talebi yetkili ve görevli mahkemece incelenir. Talep miktarını aşmamak kaydıyla tazminat miktarına hükmedilir.

Tazminat Davası Nasıl Açılır?

Tazminat davası talebi içeren yazılı bir dilekçe ile yetkili ve görevli mahkemede açılır. Yetkili ve görevli mahkemeler tazminata konu olayın mahiyetine göre değişebilmekle birlikte tazminat davalarının birçoğu Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılmaktadır. Genel yetkili mahkemeler ise 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 6. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre genel yetkili mahkeme; zarara uğrayanın yerleşim yeri mahkemesidir.

Haksız fiillerde tazminat davası genel yetkili mahkemelerde açılabileceği gibi 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 16. maddesinde belirtilen yer mahkemelerinde de davalar görülebilecektir.

Haksız fiilden doğan tazminat davasında genel yetki dışındaki diğer yetkili mahkemeler şunlardır:

• Haksız fiilin işlendiği yer mahkemesi
• Haksız fiil sonucu oluşan zararın meydana geldiği yer mahkemesi
• Zararın meydana gelme ihtimalinin olduğu yer mahkemesidir.

Tazminat Davası Kanun Yolları Nelerdir?

Tazminat davasında yerel mahkeme tarafından verilen hüküm parasal sınır aşması halinde her iki tarafça da istinaf edilebilecektir.

2022 yılı için maddi tazminat davasında kanun yollarına başvurabilmek için aranan parasal sınırlar şunlardır:

• Tazminat davalarında istinaf yoluna başvurulabilmesi için yerel mahkemece hükmedilen tazminat miktarı 8.000,00 TL’yi aşmalıdır.

• İstinaf sonrası temyize başvurabilmek için aşılması gereken miktarsa 107.090,00 TL’ dir.

Manevi tazminat davası kapsamında ise istinaf mahkemelerine başvurabilmek için herhangi bir parasal sınırı aşmış olma şartı aranmamaktadır. İstinaf süresi gerekçeli kararın tebliğ edilmesinden itibaren 2 haftadır.

Tazminat Davası Dilekçe Örneği

Tazminat davası yazılı bir dilekçeyle açılır. Dava dilekçesinin içeriğinde olması gereken hususlar 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 119. maddesinde düzenlenmiştir.

Tazminat dava dilekçesinde bulunması gereken usule ilişkin unsurlar şunlardır:

• Davanın açılacağı mahkemenin adı en üste yazılır
• Tazminat davası açanın isim-soyisim ve adresi
• Dava açanın Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası
• Kendini kanuni temsilci veya vekil ile temsil ettiriyorsa bu kişilerin ad, soyad ve adresleri
• Talep edilen tazminat miktarı
• Tazminat hakkına sebebiyet veren olay, fiil
• Tazminat talep hakkını doğuran olayın hangi delillerle ispat edileceği
• Haksız fiil, sözleşmeye aykırılık vs. gibi hukuki sebepler
• Tazminat miktarının açık ve net bir şekilde talep edilmesi. Maddi tazminat davalarında bilirkişinin hazırlamış olduğu rapor doğrultusunda ıslah yapılarak talep konusu miktar artırılabilir. Bir davada ıslah sadece bir kere yapılabilmektedir.
• Dava dilekçesinin sonuna davacı imzasını atmalıdır. Davacı kendini vekil ile temsil ettiriyorsa avukat imzalamalıdır.

Tazminat Davası Ne Kadar Sürer?

Tazminat davası süresi davanın konusuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Davada tanık dinlenmesi, bir maluliyet doğmuşsa bunun tespitinin yapılması, bilirkişi raporunun hazırlanması vs. yargılamanın yürütülmesini sağlayan işlemler dava sürecini uzatabilmektedir. Davanın açıldığı mahkemenin iş yoğunluğu da önemli bir etkendir.

Sonuç

Tazminat davası haksız bir fiil sonucu oluşan maddi kayıpların karşılanması, mağduriyetin giderilmesi için açılabileceği gibi hukuka aykırı bir hareket neticesinde kişinin uhdesinde doğan elem, keder veya üzüntü gibi manevi olgulardan dolayı da açılabilir. Tazminat davasında görevli mahkeme tazminat konusu olayın mahiyetine göre değişebilmekle birlikte genel olarak Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Maddi tazminat davası kapsamında talep edilen miktar bilirkişi raporuna istinaden ıslah yoluyla bir seferlik artırılabilir. Manevi tazminat davasında ise dava açılırkenki talep daha sonradan artırılamaz. Manevi zarara ilişkin hesaplama da yapılmaz. Mahkeme; dava sebebine göre talep sınırını aşmamak kaydıyla tazminata hükmedebilir.  Tazminat miktarını hesaplarken hakim olayı göz önünde bulundurup hakkaniyete göre karar verecektir. Her halde hükmedilen tazminat miktarı talep miktarını aşamayacaktır.