Trafik Kazası Tazminat Davaları ve Tazminat Çeşitleri

Trafik kazası tazminat davalarının konusunu oluşturan trafik kazası, karayolunda hareket etmekte olan en az bir aracın katıldığı olayı ifade etmektedir. Trafik kazalarından doğan zararlara dayanarak trafik kazası tazminat talebinde bulunulabilmektedir. Trafik kazası tazminat talepleri gerek bedensel zararları gerekse de malvarlığı zararlarını kapsar niteliktedir. Zararların tanziminin sağlanması için açılan dava ise “trafik kazası tazminat davası” olarak adlandırılmaktadır.

2918 sayılı Kanun m.3’teki düzenlemede önemi belirtilen “karayolu” unsuruna ilişkin Yargıtay 17. Hukuk Dairesi tarafından verilmiş olan karar şu şekildedir;

“…Karayolları Trafik Kanunu’nun uygulanması için kazanın mutlaka karayolunda meydana gelmesi gerekmeyip karayolu ile bağlantısı olan, karayolu sayılan bir alanda meydana gelmesi halinde de karayolunda meydana gelmiş gibi kabul edilmektedir… 2918 sayılı KTK’nun 2. maddesi gereğince karayolu bağlantısı olduğundan kazanın meydana geldiği yer karayolu sayılan yerlerdendir. Bu nedenle meydana gelen zarar teminat kapsamındadır…”

Trafik Kazasından Doğan Maddi Zarar Nedir?

Trafik kazası tazminat davalarının konusu olan trafik kazalarının sebep olduğu ve kişinin malvarlığında bir eksilmeye sebep olan maddi zararın oluşması için gereken bazı unsurlar bulunmaktadır. Bu unsurlar şunlardır:

1. Malvarlığı
2. Malvarlığının eksilmesi
3. Malvarlığındaki eksilmenin irade dışı meydana gelmesi

Zarar gören kişinin ekonomik geleceğinde yer alacak kazanç ve gelirleri (örneğin; çalışma ve faaliyetleri sonucunda gelecekte elde edecekleri) de kişinin malvarlığının kapsamına girmektedir.

Azalmanın irade dışılığı, zarar görene yönelik bir unsurdur. Trafik kazası sonucu meydana gelen zararda, zarar gören kişinin kusuru ve bu zarara yönelik bir isteği bulunmamalıdır. Zarar görenin tamamında olmamakla beraber bazı sonuçların oluşmasında kusuru olması ihtimalinde ise, zarar gören kişinin açtığı tazminat davasında, yalnızca kusuru olmaksızın oluşan zararlara yönelik olan talepleri kabul edilecektir. Örneğin; trafik kazası sonucu tedavi amaçlı lüks sayılabilecek bir hastaneye gitmesi durumunda zarar gören kişinin açtığı trafik kazası tazminat davası sonucunda yalnızca ortalama gider masraflarının tarafına ödenmesine karar verilecektir.

Trafik Kazasından Doğan Maddi Zarar Çeşitleri Nelerdir?

Trafik kazası tazminat konusu olan trafik kazalarından doğan maddi zararlar; eşya ve hayvanlara ilişkin ve insana ilişkin zararlar olarak iki ana alt başlığa ayrılmaktadır.

Eşyaya ve hayvanlara ilişkin zararlar şunlardır:

• Kullanılamaz hale gelme zararı
• Onarım giderleri zararı
• Onarılmış eşyalarda değer kaybı zararı
• Gelir yoksunluğu zararı
• Özel aracın onarım süresince kullanılamamasından doğan zarar

Yaralanmalı Trafik Kazası Tazminat Davasında Hangi Zararlar Talep Edilebilir?

Trafik kazası tazminat davasında; ölüm ile sonuçlanan trafik kazalarının aksine, yaralama ile sonuçlanan trafik kazasında talep edilebilecek zararlara yönelik yalnızca zarar gören kişi maddi tazminat talep edebilmektedir. Zarar gören kişinin yakınlarının bir trafik kazası tazminat talep etmesi içinse meydana gelen yaralamanın ağır bedensel zarar ya da organ kaybına sebebiyet vermesi gerekmektedir. Söz konusu durumun gerçekleşmesi halinde yakınlar yine tazminat davası (maddi tazminat) açamayacaktır ancak tazminat (manevi tazminat) davası açabilecektir.

Trafik kazası tazminat (maddi tazminat) davasında tanzimi talep edilebilecek olan zararlar şunlardır:

• Tedavi giderleri
• Kazanç kaybı
• Çalışma gücünün azalmasından doğan zarar
• Çalışma gücünün sürekli kaybından doğan zarar
• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan zarar

Ölümlü Trafik Kazası Tazminat Davasında Hangi Zararlar Talep Edilebilir?

Ölüm sonucunu doğuran trafik kazası tazminat davalarında talep edilebilecek olan zararlar şunlardır:

• İyileştirme giderleri ve gelir kaybı
• Gömme (defin) giderleri
• Ölenin desteğinden yoksun kalma

Trafik Kazası Manevi Tazminat

Trafik kazası tazminat davasında manevi zararların tanzim edilmesi de istenebilmektedir. Ancak bu konuda önem arz eden husus, manevi zararın oluşup oluşmadığının tespiti ve davayı, manevi tazminat talep edebilecek kişinin açıp açmadığıdır. Hukuka aykırı olarak gerçekleşen ihlal sonucunda, bu ihlal ile arasında illiyet bağı bulunan bir manevi zarar meydana gelmelidir.

Meydana gelen manevi zararı talep edebilecek kişiler şunlardır:

• Ruhsal bütünlüğü zarar gören kişi
• Ağır bedensel zarar gören kişinin yakınları
• Zarar gören kişinin veya yakınlarının mirasçıları
• Ölüm halinde; anne, baba, eş ve çocuklar
• Ölüm halinde; kardeşler, nişanlı ve evlatlık ve diğer yakınlar

Trafik Kazası Tazminat Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?

HMK m.2/1 uyarınca; trafik kazası sebebiyle açılan trafik kazası tazminat davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Ancak söz konusu tazminat davası, trafik sigortasını yapan sigorta şirketine açılmak isteniyorsa bu sefer görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi olacaktır.

Trafik kazası tazminat davasında yetkili mahkeme içinse kanunda kesin yetkili bir mahkeme belirlenmemiş olup, birden fazla mahkemeye yetkili kılınmıştır. Bu mahkemeler; davalılardan birinin ikametgahının bulunduğu yer mahkemesi, trafik kazasının meydana geldiği yer mahkemesi, zarar görenin ikametgahının bulunduğu yer mahkemesi ve trafik sigorta şirketini merkezinin bulunduğu yer mahkemesidir.

Trafik Kazası Tazminat (Maddi ve Manevi) Davasında Zamanaşımı Ne Kadardır?

Tanımı daha önce yapılmış olan trafik kazasının meydana gelmesi ile trafik kazası tazminat davası için belirli olan zamanaşımı süresi işlemeye başlamaktadır. Esas zamanaşımı süresi ve ceza zamanaşımı süresi olmak üzere iki zamanaşımı süresi vardır. Bu sürelerden hangisinin somut olay bakımından geçerli olacağının tespiti için hangisinin davacı lehine olduğu belirlenmekte ve o süre uygulanmaktadır.

Ceza zamanaşımı süresi, trafik kazası sonrasında meydana gelen sonucun kapsamına girdiği suç türü (örneğin; taksirle yaralama, taksirle öldürme, şikayete bağlı suçlar vs) için kanunda belirtilen zamanaşımı süresini ifade etmektedir. Trafik kazası dava zamanaşımı süresinin geçmesi, devam etmekte olan bir ceza davası olduğunda, tazminat talebi için açılan dava için bir etki doğurmayacaktır.

Esas zamanaşımı süresi 2 yıl ve her hâlükârda 10 yıldır. 2 yıllık süre, zararın ve failin öğrenildiği andan itibaren işlemeye başlamaktadır.

Trafik Kazası Tazminat Hesaplama (Manevi Tazminat)

Manevi tazminatın amacı, haksız bir fiil sonucunda acı ve elem duyan kişinin zararının giderilmesidir. Buradaki amaç, trafik kazası tazminat talep eden kişinin kaybının parasal değer ile giderilmesi olup, bu giderme sonucunda kişinin zenginleştirilmesi amacı bulunmamaktadır. Manevi tazminatın belirlenmesi için dikkate alınacak hususlar şu şekilde sıralanabilir:

• Olayın meydana geliş şekli
• Tarafların kusur durum ve oranları
• Tarafların sosyal ve ekonomik durumları
• Hak ve nesafet kuralları

Trafik Kazası Tazminat Hesaplama (Maddi Tazminat)

Maddi tazminat tutarının belirlenmesinde kişinin kusuru ve olay sonucu meydana gelen zararın oranı dikkate alındığında bu hususların doğru tespitinin yapılması büyük önem arz etmektedir. Trafik kazası tazminat miktarında belirleme yapılırken izlenmesi gereken yol şu şekildedir;

1. Maluliyete uğrayan kişinin, maluliyete uğramasaydı gerçekleştireceği çalışma süresi belirlenir. Burada kişinin 65 yaşına kadar aktif şekilde, 72 yaşına kadar ise pasif şekilde çalışacağı düşünülerek buna göre bir çalışma süresi hesaplanmaktadır.
2. Maluliyete uğrayan kişinin işgücü kaybı hesaplanır. İşgücü kaybı bakımından yapılacak hesaplama her ay için ayrı ayrı yapılmalıdır. Bu hesaplama yapılırken kişinin aylık maaşından, kişinin kusuru oranlanmak suretiyle bulunan ücret düşürülmektedir. Çıkan tutar ise yüzde olarak belirlenen maluliyet oranı ile çarpılmalıdır. Çarpma sonucunda elde edilen tutar; kişinin yıllık işgücü/gelir kaybını oluşturmaktadır.
3. Yıllık işgücü/gelir kaybı, daha önce hesaplanmış olan çalışma süresi ile çarpılmalıdır. Buradan elde edilen tutar ise maddi tazminat bedelidir.

Sonuç

Trafik kazası tazminat davası maddi ve manevi olmak üzere iki şekilde talep edilebilmektedir. Talep edilecek tazminat davasının türüne göre, trafik kazası tazminatında talep edilebilecek zararlar ve talep edebilecek kişiler farklılık göstermektedir. Trafik kazası tazminat davası gerek zarar gören gerekse de ölen kişinin yakınları açısından doğan zararların giderilmesi için en önemli davalardan birisidir. Bu davada önem arz eden husus ise, trafik kazası sebebiyle açılan tazminat davasının türünün belirlenmesi ve zamanaşımı süresi geçmeden bu hususlarda talepte bulunulmasıdır.