Güvenlik Soruşturması
7315 sayılı yürürlükteki Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu uyarınca düzenlenen güvenlik soruşturması, bu soruşturmanın temel ilkelerinin neler olduğu ile ilgili bilgileri kapsar. Bunun yanı sıra arşiv araştırması için de gerekli olan detaylar kanunda yer alır. Güvenlik soruşturması yapılarak kişinin adli sicil kaydı hakkında bilgi alınır. Kişi hakkındaki mahkeme kararları, kesinleşmiş bir cezası olup olmadığı, memurluktan çıkarılma cezası alıp almadığı gibi bilgiler bu soruşturma kapsamında elde edilir.
Bu soruşturmayı yapmaya yetkili olan birimler Millî İstihbarat Teşkilâtı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Mahalli Mülki İdare Amirliği’dir. Yapılan soruşturma kurulan güvenlik komisyonu aracılığı ile değerlendirilmektedir. Güvenlik soruşturması yapılırken kişinin tek başına anne, baba ve kardeşine bakılmaz. Çekirdek ailesi dışındaki akraba ve hısımları araştırılmaz.
Kişi hakkında şahsi borçları veya icra takipleri sebebi ile yapılmış olan araştırmaların olumsuz sonuçlanması dikkate alınmaz. Kişi hakkında 18 yaşından küçükken işlediği suçların olumsuz sonuçlanması dayanak gösterilemez. Şimdi, uygulamada sıkça araştırılan ve merak edilen bir başka bahse, güvenlik soruşturması formuna mercek tutacağız.
Güvenlik Soruşturması Formu
Güvenlik soruşturması için doldurulan form, kamu kurumlarına ataması yapılacak olanların hakkında yapılan araştırmaların yer aldığı bir belgedir. Belgeyi aday kendisi doldurur. Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışmaya hak kazanan adaylar KPSS puanı, eğitimi ve yaşı da dikkate alınarak atanır. Adayın güvenlik soruşturması formunu doldurduktan sonra ilgili kuruma teslim etmesi ile araştırma süreci de başlar.
Başvuruyu alan kurum da bu formu Emniyet Genel Müdürlüğü ve diğer kurumlar aracılığı ile araştırır. Atamanın uygunluğunu Değerlendirme Komisyonu belirler. Güvenlik tahkikatını kurum ya da kuruluş talep eder ve daha sonra da başvuru sahibi form doldurarak müracaatını tamamlar. Form doldurulurken eksiksiz ve tam olmasına, doğru bilgiler içermesine dikkat edilmelidir.
Güvenlik soruşturması ilk defa memuriyete girenlerin yanı sıra yeniden bu göreve talip olanların hakkında yapılan bir araştırmadır. Bu soruşturmada bakılan hususlara arşiv araştırmasında da bakılır. Arşiv araştırmasında güvenlik tahkikatında bakılan bilgilere ek olarak memuriyete alınacak olan kişinin terör örgütleri ile iltisaklı olup olmadığı, yabancı devlet örgütleri ile bağlantısının olup olmadığı araştırılır.
Bahis konusu soruşturmalar mahremiyet çerçevesinde yürütülür. Gizli olması nedeni ile de e-devlet ya da başka bir uygulama üzerinden soruşturma takibi yapılamamaktadır. Soruşturma sonucunun kişiye bizzat tebliğ edilmesi gerekmektedir. Bu tür soruşturmalar ilgili birimlerce yapılan taleplerin ardından yaklaşık 30 günlük süreler içerisinde tamamlanmaktadır.
Söz konusu veriler sisteme kaydedildikten sonra 2 yıllık süre içerisinde yok edilir. Kişisel verilerin korunması yönünde alınan bu karar gereği kişisel veriler korunmuş olur. Bu noktada değinmekte fayda olan bir başka husus şu ki güvenlik soruşturması kapsamında vuku bulabilecek bilumum iş, uyuşmazlık ve davada, alanında yetkinlik sahibi bir avukata vekaletname vermek suretiyle yardım talep etmek oldukça yararlı olacaktır.
Güvenlik Soruşturması Ne Kadar Sürer?
Güvenlik soruşturması açılması kişinin memuriyet başvurusu nedeni ile olur. Bu durumda memuriyete yeniden başvuran ya da ilk kez memur olarak atanacak kişiler için devlete olan sadakat bağının ölçülebilmesi için bu soruşturmaya gerek duyulmaktadır. Bu soruşturmanın ne kadar süreci ise hakkında ilgililer tarafından merak konusudur.
Güvenlik soruşturması ilgili kurumların talep oluşturmasının ardından yaklaşık 60 günlük süresi içerisinde tamamlanabilir. Bu soruşturmanın sonucuna yönelik olarak da iptal davası açılmak istendiğinde İdare Mahkemesi’ne başvurmak gerekmektedir. Soruşturmanın sürmesi araştırmayı yapan kurumun iş yüküne, kurumlar arası yazışmaların süresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Güvenlik Soruşturması Nedir?
Güvenlik soruşturması başvuruyu yapan ilgili kişiden müracaat ettiği kurum tarafından talep edilen bir belgedir. Memuriyete ilk kez başvuracak olanlar ve yeniden bu mesleği icra etmek isteyenler için istenen güvenlik tahkikatı kişi hakkında tahkikat yapılması sonucunda elde edilmektedir. Bu yönüyle, ilgililer hakkında yürütülen bu tahkikat son derece önemlidir.
Güvenlik soruşturması kişinin devlete olan sadakatini ölçme amacı güderken hakkında bir soruşturma olup olmadığı ya da herhangi bir mahkeme kararına yönelik ceza alıp almadığını anlamaya yarar. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması olumsuz değerlendirilen memur göreve alınmaz. Bununla birlikte kişinin soruşturma sonucuna itiraz edebilme hakkı vardır.
İdare Mahkemesi kanalı ile iptal davası başvurusu yapma hakkı başvuru sahibine tanınmış yasal bir haktır. 15 Temmuz darbe girişiminin ardından yapılan güvenlik soruşturmalarında olumsuz sonuçlanma sebepleri arasında FETÖ terör örgütü ile bağlantılar da yer almaktadır. Son dönemlerde FETÖ olayları nedeni ile bu soruşturma birçok nedenle olumsuz sonuçlanabilir. Buna verilebilecek bazı örnekler aşağıdaki gibidir:
- Bir ceza davasından yargılanmak,
- Hakkında HAGB kararı verilmiş olmak,
- FETÖ ile iltisaklı aile bireyleri olması,
- Geçmişte Bank Asya hesabına sahip olmak,
- Geçmişte FETÖ kurumlarında eğitim almış olmak.
Güvenlik Soruşturması 1. Derece Akraba
Güvenlik soruşturması kapsamında kişinin sadece kendisini ilgilendiren veriler dikkate alınır. Bu kapsamda akrabalarla ilgili olarak herhangi bir araştırma yapılmaz. Bu husustaki bir istisna ise şudur: Hakkında güvenlik tahkikatı ya da arşiv araştırması yapılan kişinin akrabaları arasında terör örgütleri ya da suç işlemek için kurulmuş örgütlerle irtibat ya da iltisak söz konusu olduğunda bu husus dikkate alınır.
Güvenlik Soruşturmasında Nelere Bakılır?
Güvenlik soruşturması sonucunda elde edilen kişisel veriler değerlendirme komisyonu aracılığı ile işleme alınmaktadır. Yürütülen tahkikat kapsamında ilgili hakkında her şeyin incelenmesi, tahkik edilmesi ve değerlendirilmesi söz konusu olmamakla birlikte pek çok açıdan inceleme yapılır. Bu soruşturma sırasında incelenen veriler ise şunlardır:
- Kişiye ait adli sicil kaydı,
- Kişinin kolluk kuvvetlerince aranıp aranmadığı,
- Kişiye yönelik bir tahdidin olup olmadığı,
- Kişi hakkındaki kesinleşen mahkeme kararları,
- Kişi hakkında alınmış memurluktan çıkarılma kararının bulunup bulunmadığı,
- Kişinin yabancı devlet kurumları ve yabancılarla olan ilişiği,
- Terör örgütlerinin yanı sıra suç işlemek amacı ile kurulan örgütlerle kişinin eylem birliği, iltisak veya irtibatının olup olmadığı.
Güvenlik Soruşturması Sorgulama
Güvenlik soruşturması sorgulama işlemleri bu çalışmaların gizli yapılması sebebi ile mümkün değildir: Bu tür soruşturmalarla ilgili olarak e-devlet üzerinden herhangi bir sorgulama yapılamamaktadır. Kişi hakkında ilgili kurum ve kuruluş tarafından talep edilecek güvenlik tahkikatı başladıktan sonra yaklaşık olarak 30 günlük süre içinde tamamlanır.
Güvenlik tahkikatı kapsamında yerine getirilmesi icap eden işlemler tamamlandıktan sonra ise hakkında soruşturma yapılan kişiye doğrudan sonuçlar iletilir. Bu sebeple güvenlik soruşturması nedeni ile yapılacak sorgulamaların cevaplanması mümkün değildir. Soruşturmanın akıbeti ve sonucu hakkında yalnızca ilgiliye yapılacak tebliğ ile haberdar olunabilir.
Güvenlik Soruşturması Sorgulama e – Devlet
Güvenlik soruşturması sonuçları için e-devlet ya da başka bir portal üzerinden bilgi alınabilmesi mümkün değildir. Bu soruşturma kişinin başvuru yaptığı ilgili kurum ve kuruluş tarafından yapılarak sonuçlandırılır. Soruşturmanın tamamlanmasının ardından ise adaya başvuru yaptığı kurum ya da kuruluş tarafından tebligat gönderilmektedir.
Güvenlik soruşturması ile ilgili sonuçlar ilgili kurumun iş yoğunluğuna bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Bazı durumlarda kurumlar arası yapılacak olan yazışmaların uzun sürebilmesi nedeni ile ve iş yoğunluğu da dikkate alındığında sürelerde değişiklik olduğu görülmektedir. Bu bakımdan her somut olay için geçerli ve net bir süre ifade etmek mümkün değildir.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması ilk kez memuriyete alınacak olanlar veya yeniden memuriyet başvurusunda bulunalar hakkında yapılmaktadır. Bahse konu soruşturma sonuçlandığında kurum tarafından ilgili kişiye tebligat yapılmaktadır. Bu soruşturmanın ne sebeple olumsuz sonuçlandığı ilgilisine bildirilmez. CİMER üzerinden yapılacak başvurularda soruşturmanın yalnızca sonucu bildirilir.
Bu tür bir bilginin gizli olması nedeni ile paylaşılmamaktadır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması bir kez olumsuz sonuçlandığında sonraki başvurularda da aynı durum geçerli olur. Arşiv araştırmasını kolluk kuvvetleri yapmaktadır. Bu araştırma ile kişinin hakkında tahdit olup olmadığı anlaşılır. Kişiye ait adli sicil kaydına ve hakkında verilmiş bir mahkeme kararının olup olmadığına bakılmaktadır.
| Arşiv Araştırması | Arşiv Araştırmasına İlave Olarak |
| Adli sicil kaydı | Kişinin yabancı devlet kurumları ve yabancılarla olan ilişkisi |
| Kişi hakkında kolluk kuvvetlerince arama kararı olup olmadığı | Kişinin terör örgütleri ya da suç örgütleri ile irtibat, iltisak içinde olup olmadığı |
| Kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları | |
| Kişi ile ilgili devam eden soruşturma, kovuşturma kapsamındaki olgular | |
| Kişi hakkında kamu görevinden çıkarılma kararı verilmesi durumunda bu bilgilere arşiv araştırmasından ulaşılabilir |
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırma Formu
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırma formu ilgili kurum ve kuruluş tarafından hakkında soruşturma yapılacak kişiye yönelik olarak talep edilir. Kanunda yer verilen kurum ve kuruluşlarda işe alınacak memurlar için istenen bu araştırmalar daha sonraki yıllarda yaşanan bazı gelişmeler nedeni ile tüm kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak olanlara yönelik olarak talep edilmeye başlanmıştır.
Zamanla önemli bir güvenlik politikası haline gelen bu uygulama günümüzde de yapılmaktadır. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırma formunda yer alan bilgiler arasında kişinin adı ve soyadı, MERNİS adresi, halen oturduğu adres yer alır. Bunun yanı sıra öğrenim durumu da belirtilir. 4. Bölümde aileye dair bilgilere yer verilmektedir.
Nüfus cüzdanında yer alan bilgilere de ayrıntılı olarak yer verilen bu formda kişinin en son çalıştığı yer, hakkında verilmiş mahkûmiyet kararı olup olmadığı soruları da cevaplanmalıdır. Form daktilo ya da bilgisayarla doldurulmalı ve anlamsız kısaltmalara da yer verilmemelidir. Form doldurulduktan sonra kişinin kendisi tarafından elde imzalanmalıdır.
Güvenlik soruşturması formu eksiksiz olarak ve doğru bilgilere yer verilecek şekilde doldurulmalıdır. Güvenlik tahkikatı formu bir kurum ve kuruluşun soruşturma talep etmesi üzerine doldurulması gereken bir belgedir. Bu belge doldurulduktan sonra başvuru yapılan kuruma teslim edilir. Evrakların teslim edildiği memur formu mühürler ve başvuru sahibinden alır. Formda kişiye ait bir vesikalık fotoğraf da yer almalıdır.
Özel Güvenlik Soruşturması
Özel güvenlik soruşturması kapsamında kişinin adli sicil kaydına bakılmaktadır. Kişi hakkında kamu görevinden çıkarılma cezası verildiğinde de bu karar soruşturma sırasında görülür. Soruşturma sonucu e-devlet ya da başka bir platformdan görülmez. Sonuçlar ilgili kişiye bizzat tebliğ edilir. Bu soruşturmalar olumsuz sonuçlanmış ise itiraz etme hakkı başvuru sahibine tanınan bir haktır.
İtiraz yoluna müracaat edilmesi durumda yasal süresi içinde İdare Mahkemesi’ne gidilmelidir. Arşiv araştırması sonuçları en geç 30 gün içinde sonuçlanırken güvenlik tahkikatı için bu süre 60 gün olur. Bu süreçte, idare hukukunda yetkinliği haiz deneyimli bir avukattan hukuk danışmanlığı ve dava takip hizmeti almak en sağlıklı yaklaşım olacaktır.
Sonuç
Güvenlik soruşturması kamu görevini icra etmesi için ilgili kadroya atanacak adayların güvenlik özelinde incelenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla başvurulan tahkikat türüdür. Kamuya alımlarda söze konu olan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, ilgili kadroya atama yapılabilmesi adına gereklidir ve ancak başarıyla sonuçlandığı takdirde kamuya alım mümkün olur.
