Babalık İzni

Babalık izni Türkiye’de eşi doğum yapmış babaların doğum sonrasında kullanabilecekleri bir izindir. Babalık izni yasal olarak tanınmış bir haktır. Bu izin, babanın eşi ve çocuğuyla vakit geçirebilmesi amacıyla erkek işçiye verilen ücretli, mazeret iznidir. Yasada doğum izni olarak geçen halk arasında babalık izni olarak bilinen bu izin memurlar için, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu madde 104’te; işçiler için 4857 sayılı İş Kanunu ek madde 2 ile kendine yer bulmuştur. Babalık izni kullanmak isteyen erkek memur ya da işçi çalıştığı kuruma dilekçe vererek izin hakkını kullanabilir.

Babalık İzni Kaç Gün?

Babalık izni kaç gün olacağı babanın çalıştığı yere göre değişmektedir. Babanın memur, işçi, askeri personel olması tabi bulunduğu kanunu değiştirmektedir. İlgili kanunlarda ise bu babalık izni süreleri farklı öngörülmüştür. Kanundaki babalık izin süreleri şöyledir:

• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre memur için bu izin, 10 gündür. Kanun’un m. 104/B’deki düzenlemesi şöyledir: “Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün mazeret izni…verilir.”
• 4857 sayılı İş Kanunu’na göre işçi için bu izin, 5 gündür. Kanunun ilgili maddesinde işçiye; “evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir…” düzenlemsiyle babalık izninin kaç gün olacağı belirtilmiştir. Taşeron işçiler için de bu iznin süresi 5 gündür.
• Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliği’ne göre askeri personel için bu izin, 10 gündür. Yönetmeliğin 4/1’inci maddesine göre “Eşinin doğum yapması… isteği üzerine on güne kadar izin verilir.”
• Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslara göre ise 4B’li personel için bu izin, 10 gündür. “Sözleşmeli personele isteği üzerine; eşinin doğum yapması halinde on gün… ücretli mazeret izni verilir.” düzenlemesiyle bu izin sözleşmeli personel için de 10 gün olarak belirlenmiştir.

Babalık İzni Ne Zaman Başlar?

Babalık izni ilgili kanunlardaki düzenlemelerden anlaşılacağı üzere çalışan erkeğin eşinin doğum yapması ile başlar. Eşin doğumundan önce çalışanın bu izni kullanması söz konusu olmaz. Çalışan erkek, eşinin doğumu yapmasıyla hemen izin hakkını kullanabilir. İznin bitişi ise çalışanın tabi olduğu kanuna göre değişecektir.

Mazeret izninin başlangıç tarihi iznin verilme sebebi olan olayın vuku bulmasıdır. Dolayısıyla olayın vuku bulmasıyla kişi hemen iznini kullanmalıdır. Doğumdan belli bir süre geçtikten sonra erkek çalışanın izin kullanmak istemesi mazeret izninin amacına aykırıdır. Örneğin erkek çalışan eşinin doğum yapmasının üstünden bir ay geçtikten sonra babalık mazeret iznini kullanamaz. Bu iznin sonradan ya da parça parça kullanılması söz konusu olamaz.

İlgili düzenlemelerde fark edileceği üzere “iş günü” ibaresi yer almamaktadır. Bunun yerine kanun koyucu “gün” ibaresine yer vermiştir. Bu sebeple erkek çalışana verilecek mazeret izninde, doğumun dini bayram, resmi tatil, hafta sonu gibi tatil gününe gelmesi durumunda izin günü işlemeye devam edecektir. Yani izin süresinin tatil günleri için durması, tatil günlerinden sonra devam etmesi gibi bir durum söz konusu değildir.

Babalık İzni Dilekçesi

Babalık izni ilgili kanunlarda çalışan erkeğin eşinin doğum yapması ile “isteği üzerine” kullanılabileceği düzenlenmiştir. Yani bu izin çalışan erkeğin eşinin doğum yapmasıyla kendiliğinden başlamaz. Çalışan erkeğin babalık iznini kullanmak için, çalıştığı kuruma bir dilekçeyle talepte bulması gerekir.

Dilekçede eşin doğum yaptığı tarih ve kaç gün izin kullanmak istediği belirtilmelidir. İspat açısından iş yerinden alındı evrakı ya da noterden ihtarname çekilmesi açısından tercih edilebilir.

Babalık izni dilekçe örneği:

Kişinin Çalıştığı Kurumun Adı

                                                                                                                               …/…/…

Eşimin …/…/… tarihinde doğum yapması nedeniyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 104/B fıkrası uyarınca (4857 sayılı İş Kanunu ek madde 2 uyarınca***) kanunen hakkım olan 10 (5 günlük***) (daha kısa süre de istenebilir) babalık mazeret iznimin …/…/… tarihinden itibaren tarafıma verilmesini talep ediyorum.

Gereğini bilgilerinize arz ederim.

Adres:

Telefon:

                                                                                                                       Ad ve soyadı:

                                                                                                                       İmza:

Evlat Edinen Kişi Babalık İzni Kullanabilir mi?

Babalık izni adıyla olmasa da evlat edinme durumunda evlat edinecek babaya da kanunda tanınmış izin hakkı vardır. İşçinin evlat edinmesi durumunda isteği üzerine üç gün ücretli mazeret izni verilebilir. Ancak bu iznin kullanılabilmesi için evlat edinilen çocuğun 3 yaşından küçük olması gerekmektedir. Ayrıca hak kazanılan izni yalnızca eşlerden biri kullanabilir. 3 yaşından küçük bebeği evlat edinen eşlerin birinin 6 aya kadar çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin hakkı bulunmaktadır.

Evlat edinmeye bağlı izinlerin kullanılmaya başlanabileceği tarih, evlat edinilenin aileye teslim edildiği tarihtir.

Babalık İzni Uzatılabilir mi?

Babalık izni için toplu iş sözleşmeleriyle ya da işçi ve işverenin anlaşmasıyla daha uzun bir süre kararlaştırılabilir.

Doğum sırasında ya da doğum sonrasında anne ölürse doğum izni sürelerini kullanamayan annenin doğum izin süreleri babaya kullandırılır. Bu durumda da babaya eşinin doğum yapması nedeniyle verilen izin süresi uzamış olur.

Babalık İzninin Kullandırılmaması

Babalık izni kanunda tanınmış bir haktır. Baba olduktan sonra kişinin çocuğu ve eşiyle bu anın tadını çıkarmak, onlarla vakit geçirmek ve destek olmak kişinin en doğal hakkıdır. Bu hakkın yazılı bir dilekçeyle istenmesi ancak işverenin izne izin vermemesi açıkça kanuna aykırılık oluşturur. Bu durumda kişinin haklı nedenle feshi gündeme gelebilir. İşçi kullandırılmayan haklarına yönelik işçilik alacağı davası açabilir. Kişilerin hak kaybına uğramaması için bir avukattan hukuki yardım alması doğru olacaktır. İş yerine babalık mazeret iznini kullanabilmek için doğru bir talepte bulunduğunuz takdirde kanunların sizden yana olduğunu bilmelisiniz.

Babalık İzninin Kullanılması Maaştan Kesintiye Sebep Olur Mu?

Babalık izni mazeret niteliğinde bir ücretli izin türüdür. Hem memurlar hem de işçiler bu izin hakkını ücretli şekilde kullanabilir. Yani eşi doğum yapmış erkek çalışana izin süresi boyunca çalışıyormuş gibi maaşı ödenir. Ancak maalesef uygulamada işverenlerin babalık izin süresince maaştan kesinti yaptığı görülmektedir. Bu durum tamamen kanuna aykırı, haksız bir uygulamadır. İzin süresince maaşından kesinti yapılan işçinin haklı nedenle feshi ile duruma göre alacak ya da kıdem tazminatı davası da gündeme gelebilir. İşçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshettiği takdirde varsa kıdem tazminatını ve diğer ücret alacaklarını talep edebilir. İşçin sahip olduğu haklar için “İşçi Hakları Nelerdir?” başlıklı makalemize göz atabilirsiniz.

Sonuç

Babalık izni birçok gelişmiş ülkede babanın eşi ve çocuğuyla vakit geçirmesi ve onlara destek olması için verilen bir mazeret izni türüdür. Bu izin gün geçtikçe daha fazla ülkede verilmeye başlanmıştır. Ayrıca izin sürelerinin de uzamaya başladığı görülmektedir. ILO’nun raporuna göre bu izini en uzun kullanan ülke İzlanda’dır. İzlanda’da babalar 3 ay süreyle ücretli babalık izni kullanabiliyorlar. İznin kullanılması da ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Bu iznin izne tabi olmadan bir hak olarak kullanılabilmesi ise son derece önemlidir.

Ülkemiz bu izni hak olarak düzenleyen ülkeler arasında yer almaktadır. Ülkemizde erkek çalışanın, çalıştığı yere göre bu iznin süresi değişmektedir. Memurlar için 10 gün; işçiler için ise babalık izni 5 gün olarak kanunlarımızda ve yönetmeliklerimizde düzenlenmiştir.