Adli Para Cezası Ödeme ve Hesaplama

Adli para cezası bir suç işlendiğinde kanun ile kararlaştırılan paranın, Devletin Hazinesine ödenmesidir. Daha kısa bir anlatımla adli para cezası, bir suç işlenmesi durumunda hükmedilen bir yaptırımdır ve günümüzde adli para cezası genellikle ağırlığı hafif ve orta olan suçların hapis cezası yaptırımına karşı seçimlik olarak düzenlenmiş bir yaptırımdır. Miktarı hakim tarafından belirlenen adli para cezası, doktrindeki baskın görüşe göre ceza niteliği taşımaktadır.

Adli Para Cezası Nedir?

Hapis cezasının bir alternatifi olan adli para cezası, etkili ve insani bir yaptırımdır. Aynı zamanda devlete mali açıdan büyük yük yüklememektedir. Bu yaptırımın en önemli özelliği ise, adli hata yapılması halinde düzeltilebilir ve geri alınabilir olmasıdır.

TCK m.52/1’e göre adli para cezası;

“5 günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde 730 günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.”

Hapis Cezası ile Para Cezasının Seçimlik Olarak Düzenlendiği Suçlar Nelerdir?

Soyut ceza olarak adli para cezası bakımından öngörülen yalnızca 3 suç bulunmaktadır ve bunlar; çevrenin taksirle kirletilmesi suçu, adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu ve muhafaza görevinin kötüye kullanılması suçudur.

Soyut ceza olarak öngörülen bu yaptırıma bazı suç tiplerinde hapis cezası ile birlikte hükmedilmektedir. Bu iki hal dışında söz konusu yaptırım, bazı suç tiplerinde, hapis cezasına seçimlik olarak düzenlenmektedir ve bu suçlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

1. TCK m.86 kasten yaralama
2. TCK m.89 taksirle yaralama
3. TCK m.105 cinsel taciz
4. TCK m.106 tehdit
5. TCK m.116 konut dokunulmazlığının ihlali
6. TCK m.125 hakaret
7. TCK m.130 kişinin hatırasına hakaret
8. TCK m.133 kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması
9. TCK m.151 mala zarar verme
10. TCK m.160 kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf
11. TCK m.163 karşılıksız yararlanma
12. TCK m.175 akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün ihlali
13. TCK m.176 inşaat veya yıkımla ilgili emniyet kurallarına uymama
14. TCK m.177 hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması
15. TCK m.183 gürültüye neden olma
16. TCK m.206 resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan
17. TCK m.259 kamu görevlisinin ticareti
18. TCK m.285 gizliliğin ihlali

Adli Para Cezası Günlük Ne Kadar?

Gün para cezası sistemi, TCK ve özel ceza kanunlarında kural olarak kabul gören adli para cezası hesaplama sistemidir. Cezanın belirlenmesi için öncelikle “gün birimi”, yani cezanın alt-üst sınırı belirlenmelidir:

• Yaptırımı adli para cezası olarak belirlenen bir suça ait kanun düzenlemesinde alt-üst sınır belirlenmemişse, TCK m.52/1’e göre, alt sınır 5 gün ve üst sınır 730 gün olarak dikkate alınır.
• Söz konusu yaptırım seçimlik olarak öngörüldüğünde, kanun düzenlemesi alt-üst sınıra ilişkin bir belirleme yapmamışsa, hapis cezası için öngörülen alt-üst sınır para cezası için aynı kabul edilmekle beraber; hapis cezasına ait alt sınır da belirlenmemişse para cezasının alt sınırı 30 gün
• Hapis cezasıyla birlikte para cezasına da hükmedilen suçlarda, düzenlenmemiş alt sınır 5 gün olarak kabul edilir.
• Bu para cezasının seçenek yaptırım olarak düzenlendiği suçlarda gün birimi, hapis cezası için düzenlenen gün birimi ile aynı kabul edilmektedir.

 Bu yaptırımın belirlenmesi için önem arz eden ikinci aşama; “gün değeri” belirlemesidir:

• Gün değerinin belirlenmesinde alt sınır 20TL ve üst sınır 100TL’dir ve hukukumuzda genellikle 20TL esas alınarak hesaplama yapılmaktadır.
• Gün değeri belirlenirken kişinin kazandığı ya da kazanması gereken gelirleri ve kişisel durumları göz önünde bulundurulur. Buna ek olarak, kişinin mal varlığındaki pasifler (örneğin; nafaka borcu, vergi yükümlülükleri, kredi borçları) de dikkate alınır. Belirleme yapılırken, aksi ispatlanmadıkça, sanığın beyanı esas alınmaktadır ancak, hakim bu beyan ile bağlı değildir.

Söz konusu para cezasının hesaplanmasının tamamlanması için yapılması gereken; yukarıda ayrıntılı şekilde belirtilen hususlar dikkate alınarak tespit edilecek olan gün birimi ve gün değerinin çarpılmasıdır. Çarpım sonucu çıkan miktara ilişkin bir indirim uygulanması mümkün olmamakla beraber, hesap sonucu karar gerekçesinde açıkça yer almalıdır.

Adli Para Cezası Ödeme

Bir yaptırım olan ve bahsi geçen para cezası, taksitlendirme yöntemi ile ya da peşin olarak ödenebilmektedir. Cezanın nasıl ödeneceği ancak kesinleşmiş mahkeme kararından sonra belli olmaktadır. Kesinleşmiş mahkeme kararından sonra bu cezanın konusu olan paranın tahsil edilmesi amacıyla mahkeme, İnfaz Savcılığı’na yazı yazmaktadır. Adli para cezası hükümlüsüne gönderilecek olan “ödeme emri” de İnfaz Savcılığı tarafından yollanmaktadır. Ödeme emrinin hükümlüye tebliğinden itibaren 30 gün içinde, adli para cezası ödenmelidir.

Adli Para Cezası Nereye Ödenir?

Para cezasının tahsili için İnfaz Savcılığınca gönderilen ödeme emrini alan hükümlü, Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosu’na başvurmalıdır. Adliyede bulunan bu büroya başvuran hükümlüye, Vergi Dairesi’ne yöneltilen bir yazı yazılarak verilir.

Vergi Dairesine (Adliyelerde Maliye Veznesi), yazı ile giden hükümlü, ödeme sonucu aldığı dekontu, tekrardan Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosu’na giderek, büroya teslim etmelidir. Büroya teslim ile adli para cezası ödenmiş ve ödendiği, gerek elektronik gerekse fiziki dosyaya kaydedilmiş olmaktadır.

Adli Para Cezası Ödenmezse Ne Olur?

Adına para cezasına hükmedilen hükümlünün iradesi ile ya da irade dışı bu cezayı ödememesi durumunda, ödenmeyen kısmın taksitlendirilmesi mümkündür. Taksitlendirme kararı ile taksitlendirme yapılması halinde ise ödenecek tüm tutar muaccel hale gelmiş kabul edilmektedir. Ödenmeyen tutara ilişkin bir temerrüt faizi uygulanması, suç ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, mümkün değildir.

Hükümlünün iradesi ile cezayı ödememesi durumunda cebri infaz aşamasına geçilmekte ve bu kapsamda hükümlü, kamu yararına olan bir işte çalıştırılmaktadır. Kamu yararına bir işte de çalışmaz ise, tazyik hapsi yoluna başvurulur. Tazyik hapsi süresince açık cezaevinde geçirilen her bir gün, adli para cezası bakımından belirlenen gün biriminden düşürülmektedir. Bir üst sınırı olan tazyik hapsinde, süre dolmasına rağmen adli para cezası olarak belirlenen bedelin tamamı tahsil edilemezse, tahsil edilemeyen kısım için 6183 sayılı Kanun’daki hükümlere başvurulur.

Adli Para Cezası Sicile İşlenir Mi?

Bahsi geçen yaptırım, hapis cezası gibi, adli sicil kaydına işlenmektedir. Taksit ile ya da peşin olarak ödenebilen bu para cezası, peşin olarak ödendiği takdirde ödendiği gün sicil kaydından silinerek arşiv kaydına geçirilmektedir. Taksitlendirme yöntemi ile ödenmesi durumunda ise, son taksitin ödendiği yani cezanın tamamının ödenmiş olduğu gün sicil kaydından silinerek arşiv kaydına geçirilmektedir.

Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, ödeme yapılması durumunda adli sicil kaydını re’sen sileceğinden bir talepte bulunulmasına gerek yoktur. Ancak Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü re’sen silmezse, kaydın silinmesi dilekçe ile talep edilebilmektedir.

Sonuç

Adli para cezası belirlenen gün birimi ve gün değerinin birbiri ile çarpılması sonucu elde edilen tutarın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesidir. Hakimin, adli para cezası olarak belirlenen bedelin hükümlü tarafından ödenmesi için hükümlüye 1 yıla kadar süre vermesi mümkündür. Aynı zamanda hakim, adli para cezasının taksitlendirilmesine de karar verebilmektedir fakat taksitlendirme süresi 2 yıldan fazla olmamalıdır. Adli para cezası ödenmediğinde ödenmeyen kısımdan kaynaklı olarak hükümlü olan kişiye hapis cezası verilmektedir.