Tedbir Nafakası

Tedbir nafakası hukuki nitelik olarak hakimin re’sen hükmedebileceği bakım nafakası kapsamına girmektedir. Eşlerin birbirine olan bakım yükümlülüğünün bir yansıması olan tedbir nafakası, boşanma davası sonuçlanana kadar ödenen nafakadır. Aileye bakma ve geçim yükümlülüğü her iki eşe ait yükümlülük olduğundan, tedbir nafakasına kadın olan eş lehine hükmedilebileceği gibi erkek olan eş lehine de hükmedilebilmektedir. Tedbir nafakası, maddi durumu olan eşin, bakımını ve geçimini sağlayamayacak duruma düşen eşe ödediği bir nafaka türüdür.

Tedbir Nafakası Nedir?

Tedbir nafakası olarak adlandırılan nafaka, boşanma davası ya da ayrılık davası açılması halinde maddi olarak yetersizliğe düşen eşe, miktarı hakim tarafından belirlenmek ve dava süresince devam etmek üzere, diğer eşin ödediği bakım nafakasıdır. Buradaki maddi yetersizlik barınma, beslenme gibi temel ihtiyaçların karşılanamamasına sebebiyet vermelidir. Tedbir nafakası hakimin re’sen (kendiliğinden) belirleyebildiği bir nafaka türü olduğundan, taraf iradesinden bağımsızdır. Her ne kadar TMK m.169’da anlaşmalı boşanma, çekişmeli boşanma ve ayrılık davaları için düzenlenmiş olsa da bu nafaka türü, evlilik birliği içerisinde de talep edilebilmektedir. Söz konusu tedbir nafakasına aşağıdaki durumlarda karar verilebilmektedir:

1. Evlilik birliği devam ederken (örneğin; bir eşin diğer eş tarafından evden kovulması durumu, eşlerden birinin aile konutunun terk etmesi durumu…)
2. Mutlak ve nispi butlan davasında
3. Boşanma ve ayrılık davasında
4. Çocuk lehine
5. Evlat edinilen çocuk lehine
6. 6284 sayılı Kanun uyarınca

Tedbir Nafakasının Şartları Nelerdir?

Tedbir nafakasına hükmedilebilmesi için gerçekleşmesi gereken bazı koşullar bulunmaktadır. Bu koşullar şunlardır:

• Boşanma, ayrılık ya da evlenmenin iptali davası görülmekte olmalıdır
• Nafakaya hükmedilmesi gerekli olmalıdır
• Aleyhine tedbir nafakasına hükmedilecek olan eşin ekonomik gücü bulunmalıdır
• Lehine tedbir nafakasına hükmedilecek olan eşin talebinin olması şart değildir
• Kusur unsuru aranmamaktadır (örneğin; kusurlu eş lehine dahi nafakaya hükmedilebilmektedir, akıl hastası eşin diğer şartları sağlaması durumunda nafaka yükümlüsü olması mümkün olabilmektedir…)

Tedbir Nafakası Ne Zaman Başlar ve Ne Kadar Sürer?

Taraflar arasında evlilik birliğinin kurulmasından itibaren her zaman tedbir nafakası için dava açılmak suretiyle hakimin müdahalesi istenebilmektedir. Nafakanın başlangıç tarihi hususunda farklı görüşler bulunsa da Yargıtay İBK., E.1956/15, K.1956/15, T.28.11.1956’ya göre; nafakanın başlangıç tarihi dava tarihidir.

Boşanma davasının açılması sırasında talep edilen nafakayı hakim uygun bulursa boşanma davasının açıldığı tarihten başlamak üzere, boşanma davası sonuçlanana kadar nafakaya hükmedilmektedir.

Ayrılık davası açıldığında istenmiş ya da boşanma davası ile birlikte istenmiş ancak davanın sonucunda ayrılığa karar verilmişse tedbir nafakası yine davanın açılma tarihinden başlayacaktır ancak bu sefer dava kesinleşene kadar değil, ayrılık süresi dolana kadar devam edecektir.

Boşanma davası olmaksızın da talep edilebilen bir nafaka olduğunda, bu şekilde talep edilmesi ve sonunda boşanma davası ile birleştirilmesi halinde nafakanın başlangıcı; tedbir nafakası davasının açıldığı tarih olacaktır.

Tedbir Nafakası Faiz Başlangıç Tarihi Ne Zaman?

Karar verilmesi halinde nafakanın davanın açıldığı tarih itibariyle başlatılacak olmasına karşın, nafakada işletilecek olan faizde bu tarih esas alınmamaktadır. Muaccel olmayan bir borç üzerinden faiz işletilemeyeceğinden; dava açıldığında değil, dava sonuçlanıp nafakaya hükmedildiği andan itibaren faiz işletilecektir.

Tedbir nafakası miktarının artırılmasına ilişkin bir dava açılmış ve faiz talep edilmişse, bu faiz davanın karar tarihi itibariyle işletilecektir.

Nafaka Miktarının Belirlenmesi

Bazı hususları göz önünde bulundurarak nafaka miktarını belirleme yetkisi hakimdedir. Hakkaniyete uygun bir belirleme yaparken hakimin dikkate alacağı hususlar şunlardır:

• Eşlerin sosyal durumları
• Eşlerin ekonomik durumları
• Nafakanın niteliği
• Günün koşulları ve paranın alım gücü

Yukarıda sıralanan hususları araştırdıktan sonra hakkaniyete uygun bir karar verecek olan hakimin bu araştırmasının sonuçlanması uygulamada ancak aylar sonra sonuçlanabilmektedir.

Nafaka miktarının belirlenmiş olması, dava süresince elde edilen yeni bilgi ve delillere göre miktarın değiştirilemeyeceği anlamına gelmemektedir. Nafakaya ilişkin olan ilamlar kesin hüküm teşkil etmemekte olduğundan, devam eden dava boyunca nafaka miktarı artırılabilmekte veya azaltılabilmektedir. Bu artırım ya da azaltım için de bir dava açılması gerekmekte ve davada karar verildikten sonra yeni miktar, davanın açıldığı tarihten itibaren geçerli olmaktadır.

Boşanma davası açılmadan önce eşlerden birinin ya da her ikisinin de nafaka talep etmeyeceğine ilişkin beyanı hukuki bir sonuç doğurmamaktadır yani, bu beyanın bir geçerliliği yoktur.

Tedbir Nafakasının Ödenmesi

Nafakanın miktarını ve bununla beraber nafakanın ödenme biçimini takdir etme yetkisi hakimdedir. Hakim, nafakanın toptan olarak ya da aylık bir şekilde ödenmesine karar verebilmektedir. Aksi taraflarca kararlaştırılmadığı sürece tedbir nafakası bedelinin yabancı para cinsi üzerinden ödenmesine karar verilememektedir.

Yabancı para ile ödenmesi kararlaştırılmış bir nafaka miktarında, ekonomik kriz sonucu döviz kurunun değişmesi gerekçe gösterilmek suretiyle, uyarlama talep edilememekte; talep edilse dahi Yargıtay tarafından bu talep kabul edilmemekte, yabancı para cinsi üzerinden kararlaştırılan miktarın Türk Lirası olarak ödenmesi istemi reddedilmektedir.

Tedbir Nafakası Ödenmezse Ne Olur?

Geçici bir tedbir olan ve iştirak nafakası ile yoksulluk nafakasından farklı olan bu nafaka türünde, nafaka miktarının gereği gibi ödenmemesi halinde nafaka yükümlüsü hakkında disiplin hapis cezasına hükmedilmesi mümkün değildir ve ödenmemesi durumu bir cezai sorumluluk doğurmamaktadır. Bu sebeple izlenebilecek tek yöntem; cebri icra yoluyla tahsil etmedir. Nafaka alacaklısı olan eş, nafaka yükümlüsü olan eşin yükümlü olduğu miktarı ödememesi durumunda, nafaka yükümlüsü eşe ilamsız icra takibi başlatabilecektir.

Tedbir Nafakası İcra Takibi

Bahsi geçen nafakanın ödenmemesi sonucu başlatılacak olan ilamsız icra takibine, nafaka yükümlüsünün itiraz etmesi mümkündür. Nafaka yükümlüsü olan eş, adına başlatılan icra takibine ilişkin olan ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz edebilmektedir ve bu itiraz ile birlikte söz konusu icra takibi durmaktadır.

İcra takibini itiraz ile durduran nafaka yükümlüsüne karşılık olarak nafaka alacaklısı, itirazın kaldırılması davası ya da itirazın iptali davası açmalıdır. Nafaka alacaklısının itirazın kaldırılması davasını açması için, itirazın tebliğinden başlamak üzere 6 aylık süresi mevcuttur ve bu dava İcra Hukuk Mahkemesinde açılmalıdır. İtirazın iptali davası içinse tanınan süre 1 yıldır. Bu dava türünde görevli mahkeme ise, Yargıtay kararı ışığında, Aile Mahkemesidir. Her iki dava türü birbirinden farklı usullere sahip olduğundan nafaka ve boşanma avukatından hukuki destek alınması hak sahibinin haklarını korumak için gereklidir.

Görevli Mahkeme Neresidir?

Boşanma ya da ayrılık davası açılmadan önce talep edilen ve yazıda bahsi geçen nafakada görevli mahkeme Aile Mahkemesidir.

Nafaka, boşanma davasıyla beraber ya da boşanma davası açılmasından hemen sonra talep edilmişse, bu talepte görevli olan mahkeme de Aile Mahkemesidir. Aile Mahkemesinin olmadığı yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi Aile Mahkemesi sıfatıyla görevlidir. Yetkili mahkeme ise eşlerden birisinin ikametgahının olduğu yerleşim yeri mahkemesidir. Ancak talep anında eşler ayrı yerlerde yalıyorsa, yetkili mahkeme eşlerden ilk talepte bulunan eşin yerleşim yeri mahkemesidir.

Sonuç

Tedbir nafakası boşanma davası açılmadan yahut boşanma davası açıldıktan ancak sonuçlanmadan önce talep edilebilecek olan nafaka türüdür. Tedbir nafakasında eşlerden maddi imkanlardaki kısıtlılık sebebiyle geçimini sağlayamayan eş ve/veya ergin olmamış çocuklar adına, dava kesinleşene kadar verilmesine karar verilmektedir. Tedbir nafakası, hakimin tensip zaptı kararıyla araştırdığı durum ve koşullara göre hükmettiği miktar üzerinden belirlenmektedir. Aile birliğinin korunmasını temel alan tedbir nafakasının asıl kaynağı ise evlilik birliğinin doğal sonucu olarak meydana gelen yükümlülüklerdir.