Kısa Çalışma Ödeneği
Sigortalı işçiler bu tür ekonomik krizlere bağlı olarak çalışamadıkları dönemde gelir desteği alır. İşyeri tarafından sigortalı çalışanlara yapılan bu ödemeler kısa çalışma ödeneği olarak tanımlanmaktadır. İşverenin söz konusu ödeneği alabilmesi için İŞKUR’a başvuru yapmakla sorumludur. Kurum bu müracaatları inceleyen ve olumlu bulması durumunda da onaylayan taraf olurken ödeme işçilere belirli bir süre yapılır.
Kısa Çalışma Ödeneği Nedir?
Kısa çalışma ödeneği ödenebilmesi için belirli koşulların oluşması zorunludur. Bir işyerinde sigortalı olarak çalışmakta olan işçilerin sektörel, bölgesel ya da ekonomik krizlere bağlı olarak iş yeri faaliyetlerinin azalması ya da durması halinde gelir desteğine ihtiyaçları oluşur.
Bu tür krizler sonucunda oluşan aksamalarda işçilerin mağdur olmaması ve gelir desteğinden yoksun kalmaması açısından belirli bir süre boyunca ödenek alabilmesi mümkün olur. Ulusal ekonomilerin yanı sıra uluslararası ekonomiler de zaman zaman kriz yaşayabilir. Bu tür krizler işyerlerinin faaliyetlerinin azalmasına ya da belirli bir süre boyunca durmasına yol açabilmektedir. Bu durumda ise söz konusu ödenek devreye girer.
Ekonomik krizler sektörü ilgilendirebileceği gibi bölgesel nitelikte de olabilmektedir. Ayrıca zorlayıcı nedenlerin oluşması işyerlerinin faaliyetlerine ara vermelerine ya da çalışma sürelerini azaltmalarına yol açar. Bu tür durumlarda ise çalışanların mağduriyetinin giderilmesi kanunlar gereği zorunlu hale gelebilir.
Bazı durumlarda ulusal veya dünya genelinde yaşanan olayların ekonomileri olumsuz yönde etkileme gücü bulunur. Ülke ekonomilerinin yaşanan krizlerden etkilenmesine bağlı olarak işyerlerinde ciddi anlamda problemler oluşabilir. İşyerlerinin bu olumsuzluklardan istenmeyen biçimde etkilenmesi nedeni ile de ekonomik faaliyetlerinde azalma ya da durma noktasına gelme söz konusu olur.
Kısa çalışma ödeneği belirli bir il veya bölgede faaliyet gösteren işyerlerinde ekonomik krizlerle bağlantılı aksamalarda verilir. Ödeneğin verilebilmesi zorlayıcı nedenlere bağlı olarak da mümkündür. Zorlayıcı sebeplerden kasıt ise deprem, yangın, sel felaketi ya da salgın hastalıktır.
Kısa Çalışma Ödeneği Kimler Alabilir?
Kısa çalışma kapsamından söz edildiğinde kısa çalışma ödeneği yanında genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi de devreye girer. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için işverenin İŞKUR’a başvuru yapması gerekir. İşyerinin çalışma sürelerinin önemli ölçüde azalması veya durması halinde işveren İŞKUR’a müracaat eder.
- İŞKUR’a yapılacak başvuruların ardından ise koşulların oluşup oluşmadığının incelenmesi gerekir. Bu durumda da iş müfettişlerinin görev alması gündeme gelir.
- İş müfettişleri yapacakları incelemenin ardından uygunluk tespitinin olumlu olup olmadığına karar verirler.
- Kısa çalışma ödeneği uygulaması sırasında COVİD 19 nedeni ile yapılacak başvurularda uygunluk tespitinin tamamlanmasını beklemeden ödeme yapılır. Bununla birlikte yapılan incelemelerin tamamlanmasının ardından yanlış bilgi ve belge veren işyerleri açısından yapılan fazla ve gereksiz ödemelerin yasal faizleri ile birlikte geri alındığı görülür. İşveren bu geri ödemeyi yapmakla yükümlü olur.
Kısa Çalışma Ödeneği Ne Kadar?
Kısa çalışma ödeneği verilirken bu uygulamadan yararlanacak olan işçinin de çalışmaya başladığı tarihte çalışma sürelerini ve prim ödeme koşullarını yerine getirmiş olması gerekir. İşverenin İŞKUR’a başvurusunun ardından iş müfettişlerinin incelemesi yapılarak işyerinin uygunluğu araştırılır.
Kısa çalışma ödeneği işveren tarafından işçiler adına yapılan bir başvurudur. İfade edilen ödenek için karar verilmesini gerekli kılan durumlar İŞKUR yönetim kurulunca değerlendirilir. Bu incelemenin olumlu olması durumunda ise koşulları sağlayan işverenin sigortalı çalıştırdığı işçilerine söz konusu ödenek kapsamında ödeme yapılmaktadır.
Zorlayıcı sebepler olarak adlandırılan durumların ortaya çıkması halinde ise yönetim kurulu kararına gerek duyulmamaktadır. Zorlayıcı sebepler ise deprem, sel felaketi, salgın hastalık, yangın, heyelan, seferberlik gibi olağandışı durumlardır. Olağanüstü hallerde de kısa çalışma ödeneği verilebilir.
İŞKUR Yönetim Kurulu’nun aldığı kararlar bağlayıcı olurken dönemsel durumlardan kaynaklanan ekonomik krizlerle ilgili bir karar alınmamışsa başvuruların reddedildiği görülür. Kısa çalışma ödemesi hesaplaması yapılırken günlük hesaplamalarda sigortalı işçinin son iki aydaki prime esas kazançları göz önüne alınır.
Bu miktar günlük ortalama brüt kazancın %60’ı kadar olur. Hesaplama yapılırken aylık asgari ücretin brüt tutarını %150 oranında geçmeyecek şekilde hareket edilir. Ödeme işçinin hesabına yapılırken her ayın 5’inde bu ödemeler gerçekleştirilir. Çalışanın IBAN’ının olmadığı durumlarda ise PTT Bank ödemeleri yapar. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı ödeme tarihleri ile ilgili olarak yetki sahibidir.
Kısa Çalışma Ödeneği Şartları
Kısa çalışma ödeneği ödemelerinin yapılabilmesi için şartların ortaya çıkmış olması gerekirken başvuru sahiplerinin de koşulları taşıması önemlidir. Ulusal veya uluslararası nitelikte ortaya çıkan ekonomik krizler sonucu işyerlerinde faaliyetlerin aksaması, durması gibi nedenler bu ödeneğin verilmesi için gereklidir. Zorlayıcı sebeplere bağlı olarak da bu ödenek devreye girer.
Kısa çalışma ödenek uygulaması, başvuru sahibi işverenin koşulları sağladığı durumlarda İŞKUR tarafından ödenir. İŞKUR’un yönetim kurulu kararı ile gerçekleştirilecek bu ödemeler için zorlayıcı sebeplerin oluşması durumunda kurul kararı aranmamaktadır.
Zorlayıcı sebepler ise doğal afetler, yangın, salgın hastalık ve seferberlik gibi olağanüstü durumlardır. Ulusal ve uluslararası ekonomik krizlerde ise kurul kararı aranır. İşverenin sigortalı olarak çalıştırdığı işçiler için başvuru yapabildiği görülür. İşçiler adına başvuru yapan işverenin iş müfettişleri tarafından incelemeye alınması söz konusu olur. İnceleme sonucu olumlu olduğunda ise söz konusu ödenek işçilere verilir.
Kısa Çalışma Ödeneği Nasıl Alınır?
Kısa çalışma ödeneği ile ilgili olarak bilinmesi gerekenlerden biri bu ödeneğin alınabilmesi için koşulların gerçekleşmiş olması gerektiğidir. Koşullar ise hem işyeri açısından hem de ekonomik krizlere yol açacak etkenler açısından değerlendirilir. Ayrıca çalışanların sigortalı olması gerekir.
Kısa çalışma ödeneği başvurusu içinse işveren işçiler adına hareket eden taraftır. İşveren İŞKUR’a müracaat eder. İŞKUR tarafından görevlendirilecek iş müfettişleri ise işyerinde tetkik yaparlar. İşyerinin oluşan durumdan olumsuz etkilendiği tespit edildiğinde ise kısa çalışma ödeneği verilir.
COVİD 19 salgınında yapılan başvurularda inceleme süresi tamamlanmadan ödenekten yararlanılabilmektedir. Bu durumda ise inceleme tamamlandıktan sonra işverenin yanlış bilgi ve belge verdiği saptanırsa yapılan ödemeler yasal faizleri ile birlikte işverenden geri alınmaktadır.
Zorlayıcı sebepler oluştuğunda İŞKUR Yönetim Kurulu Kararı olmasına bakılmaksızın kısa çalışma ödenek uygulamasına geçilir. Bununla birlikte diğer sebeplerde yönetim kurulunun karar almış olması koşulu aranmaktadır.
Kısa Çalışma Ödeneği Başvuru
Kısa çalışma ödeneği başvurusu işvereni ilgilendirmektedir. Bu başvuru işveren tarafından İŞKUR’a yapılır. Kısa çalışma ödeneğinin süresi 3 ayı aşmamak kaydıyla ve kısa çalışma süresi kadar hesaplanır. Kısa çalışma ödeneğini ilgilendiren bir diğer durum da işçinin çalışılmayan hafta tatilleri ya da genel tatil günlerini kapsar. Bu sürelere ilişkin ücretlerin yanı sıra kısa çalışma ödeneği miktarları kısa çalışma süresi ile orantılı olur. Bu ödenekten doğan ödemeyi işveren ve kurum yapar.
İşveren koşulları sağladığı takdirde başvuru hakkını elde ederken yanlış bilgi ve belge verdiği takdirde de bu durumdan kendisi sorumlu olur. İş müfettişlerinin incelemeleri sonucunda yanlışlığın ortaya çıkması durumunda ise işveren yapılan fazla ödemeleri yasal faizleri ile birlikte geri ödemekle sorumludur.
İşverenin hatasından kaynaklanan geri ödemeler işveren tarafından yapılırken işçinin hatasından kaynaklanan kusurlarda ise ödenen ücretler yasal faizi ile birlikte işçiden geri alınır. Kısa çalışma ödemesi alan işyeri faaliyetlerine devam etmeye başladığında bu durumu kuruma bildirmekle yükümlüdür.
İŞKUR Kısa Çalışma Ödeneği
Kısa çalışma ödeneği veren kurum İŞKUR olarak adlandırılır. İŞKUR’a işverenin başvuru yapması gerekirken işçiler adına bu işlemleri işveren yapar. İŞKUR Yönetim Kurulu karar almış olmalıdır. Genel ve bölgesel krizler söz konusu olduğunda kurul kararı ile hareket edilirken zorlayıcı nedenler olarak adlandırılan çeşitli doğal afetler ya da seferberlik gibi durumlarda ise kurul kararı aranmaz.
İşveren ekonomik faaliyetlerine erken başlarsa bu durumda da kurulu bilgilendirmek zorundadır. İşverenin sigortalı olarak çalışan işçiler için talep edebileceği kısa çalışma ödenek uygulaması İŞKUR tarafından yapılırken işveren faaliyete geçen işyeri için kuruma 6 gün önceden yazılı bildirim yapar.
İşveren faaliyetlerine başlayacağını kurumun yanı sıra işçilere ve varsa toplu işçi sendikasına 6 iş günü öncesinde bildirmekle yükümlüdür. İşverenin bildirimine bağlı olarak da kısa çalışma ödeneği süresi sonlanır. Vaktinde yapılmayan bildirimlerde oluşacak fazla ödemeler yasal faizleri ile birlikte işverenden geri alınır.
Kısa Çalışma Ödeneği Kimlere Verilir?
Kısa çalışma ödeneği alan kişiler işe girdikleri takdirde ya da yaşlılık aylığı almaya başlamaları durumunda bu ödenekten yararlanma hakkını kaybeder. İşverenin yükümlülükleri arasında ise kayıt tutmak zorunluluğu vardır. İşveren kısa çalışma yaptığı takdirde işçilerin çalışma sürelerini tutmakla yükümlüdür. Bu bilgilerin kendisinden istenmesi durumunda ise ibraz etmesi gerekir.
Genel ekonomik krizlerin yanı sıra bölgesel veya sektörel anlamda ortaya çıkan ekonomik krizlerde sigortalı işçilerin mağduriyetini gidermek için kısa çalışma ödemesi sağlanır. Bu ödeneğin verilebilmesi için de işyerindeki faaliyetlerin azalması, kısmen ya da tamamen durması koşulu aranır.
İşyerindeki ekonomik faaliyetler süre koşulu aranmaksızın en az 4 hafta süreyle durdurulduğunda çalışanlara 3 ayı aşmamak üzere kısa çalışma ödemesi aracılığı ile gelir desteği sağlanmaktadır. Ulusal ve uluslararası ekonomik krizlerde ülke ekonomisi olumsuz yönde etkilenebilir. Bu olumsuzluklar işyerlerini de doğrudan etkileme gücüne sahiptir. Bu tür durumlarda ise kısa çalışma ödeneği uygulaması devreye girer.
Kısa Çalışma Ödeneği Sorgulama
Kısa çalışma ödeneği zorlayıcı nedenlerle de verilebilir. Bu tür durumlar ise salgın hastalıklar, yangın, sel gibi doğal afetler ya da seferberlik ilanı olabilir. İŞKUR Tarafından karşılanan ödenek için zorlayıcı nedenlerde İŞKUR Yönetim Kurulu Kararı’na bakılmamaktadır.
Bununla birlikte ekonomik krizlerin oluştuğu durumlarda İŞKUR Yönetim Kurulu karar alır. İşveren işçiler adına bu kuruma başvuru yapar. Sigortalı çalışanlar için yapılacak bu başvurular sırasında bazı hesaplama kriterlerine göre hareket edilir.
İşverenin hatalarından kaynaklanan yanlış bildirimlerde işveren sorumlu olurken işçi kusurundan kaynaklanan yanlış bilgi ve belgelerde işçi muhatap alınır. İşveren kısa çalışma başvurusu yapacağı zaman bunu online olarak da gerçekleştirebilir. E-devlet üzerinden yapılacak başvurularda işverenin işçiler adına hareket ettiği görülmektedir. Kısa çalışma ödemesi, koşulların sağlandığı durumlarda sigortalı işçilere gelir desteği sağlamaya yarayan bir uygulamadır.
Kısa çalışma ödeneği ekonomilerde ortaya çıkan olumsuz durumlarda kullanılan bir yöntemdir. Bu sayede ekonomik açıdan zorda kalan sigortalı işçilerin mağduriyetlerinin önüne geçilmek istenir. Belirli bir süre boyunca bu haktan yararlanılabilirken işveren ve işçi açısından koşulların sağlanmış olması zorunludur.
İşveren ekonomik faaliyetlerine başlayacağı zaman kısa çalışma ödeneğinin sonlanması gerekir. Bu durumda da yetkili birimlere ve çalışanlara 6 iş günü öncesinden yazılı bildirim yapılır. Bu ödenek işsizlik sigortası kanununda yer alırken başvuru sırasında kısa çalışma talep formunun doldurulması gerekmektedir.
Sonuç
Kısa çalışma ödeneği sigortalı çalışan işçiler için geçerli olurken işverenin İŞKUR’a müracaat etmesi zorunludur. Bu ödeneğin alınabilmesi için gerekli koşulların ortaya çıktığı durumlarda işveren müracaat gerçekleştirir. İş müfettişleri tarafından işyerinin uygunluğu incelenirken şartları sağlayan işyerleri için kısa çalışma ödeneğinden yararlanılabilir. Gerek kısa çalışma ödeneğine ilişkin gerekse İş Hukuku’ndan doğan diğer hususlara ilişkin deneyimli ve yetkin bir İş Hukuku avukatı ile iletişime geçmek, vekaletname vermek suretiyle ya da danışmanlık almak suretiyle hukuki destek almak, hak ve menfaatlerin korunması adına isabetli olacaktır.
