Zimmet Suçu *2022
Zimmet Suçu Nedir?
Zimmet suçu kamu görevlisinin görevi nedeniyle kendisine zilyetliği devredilmiş olan ve koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu taşınır veya taşınmaz malı kendisinin veyahut bir başkasının zimmetine geçirmesiyle oluşur. Zimmet suçu kendisine kamusal yetki bahşedilmiş kamu görevlisi tarafından işlenebilen özgü bir suçtur. Bu suç savcılık tarafından re’ sen soruşturulan bir suç olduğundan şikayet aranmaz.
Zimmete geçirme, kamu görevlisinin suçun konusu olan mal üzerinde malikmiş gibi tasarrufta bulunmasını ifade eder. Tasarruf ile kastedilmek istenen suç konusu şeyin mal edinilmesi, amacı dışında kullanımı, malın tüketilmesi şeklinde olabilecekken başka birine satılması veya verilmesi şeklinde de gerçekleşebilir. Suçun faili olan kamu görevlisi malı icraî veya ihmali bir davranışla kendisinin ya da bir başkasının zimmetine geçirebilir. Bu suç sırf hareket suçudur ve ani hareketlidir. Yani zimmete geçirme oluştuğu an suçtan geri dönülemez, zimmet suçu tamamlanmış sayılır.
Zimmet suçu kamu görevlisinin görevini yapmaması veya hukuka aykırı bir şekilde yapması şeklinde gerçekleşen görevi kötüye kullanma suçundan daha özel nitelikli olması sebebiyle ayrılmaktadır. Dolayısıyla fiilin özel nitelikli olan bu suçun konusunu oluşturması halinde ayrıca genel nitelikli bir suç olan görevi kötüye kullanma suçundan ceza verilmez.
Zimmet suçu Türk Ceza Kanununda ‘Kamu İdaresinin Güvenirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar’ başlığı altında 247 vd. maddelerinde düzenlenmiş olup kamu görevlisinin görevini yerine getirirken görevin gereklerine uyacağına olan güvenin korunması amacıyla getirilmiş bir hükümdür. İlgili maddenin ilk fıkrasında bu suçun temel şekli tanımlanmıştır. Kamu görevlisinin görevi dolayısıyla koruması ve gözetmesi gereken zilyedi olduğu malı zimmete geçirmesi ile basit zimmet suçu tamamlanır. Dolayısıyla bu suç kamu görevlisinin görevleri ile bağdaşmayan bir şekilde tasarrufta bulunması suretiyle işlenir. Bu halde sanık beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
Maddenin ikinci fıkrasında ise suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlayan hileli davranışlarla işlenmesi durumunda verilecek cezanın arttırılması öngörülmüştür. Hile ile suç delillerinin saklanmasının amaçlanması sonucunda nitelikli zimmet suçu gerçekleşmiş olacaktır. Malın zimmete geçirilmesi için herhangi bir kişinin aldatılmış olması aranamaz, hile ile kastedilen suç delillerini gizlemeyi amaçlayan davranışlardır.
Son fıkra ise kullanma zimmetine ilişkindir. Suç konusu mal geçici bir süre kullanılıp iade edilirse cezada indirim yapılacağı düzenlenmiştir. Dikkat edilmesi gereken nokta failin suç işlendikten sonra herhangi bir soruşturma başlatılmadan kendi rızası ile iade etmesidir. İhbar veya soruşturma sonrası yapılan iade ilk fıkrada düzenlenen basit zimmet suçu teşkil eder. Bu suç söz konusu malın kamu görevlisi tarafından zimmete geçirilmesi ile tamamlanır. Yani kullanma zimmeti suçunun gerçekleşmesi için salt belli bir süreyle sınırlı olması aranmaz.
Zimmet suçu için daha az cezayı gerektiren nitelikli hal TCK’nın 249. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre suçun konusu olan malın değerinin az olması nedeniyle ceza üçte birinden yarısına kadar indirilir. Bu suçta cezada indirim yapılmasını gerektiren neden olan etkin pişmanlık hali 248. maddede yer almakta olup iadenin gerçekleştiği zamana göre cezada indirime gidilir. Soruşturma başlamadan önce zimmete geçirilen mal iade edilirse cezanın üçte ikisi indirilir. Kovuşturma başlamadan iade edilirse verilecek cezanın yarısı indirilir. Hükümden önce zimmet suçu kapsamında etkin pişmanlık gerçekleşirse cezanın üçte biri oranında indirim yapılır.
Korunan hukuki değer dikkate alındığında mağdur, toplumu oluşturan herkestir. Suç konusu malın kime ait olduğu suçun işlenmesi açısından önem arz etmez fakat özel kişiye ait bir mal suça konu olmuşsa bu kişi de ayrıca mağdur sayılır. Devlet tüzel kişiliği ise suçtan zarar gören olabilir. Memurlar veya diğer kamu görevlileri görevleri sebebiyle işledikleri suçlar bakımından soruşturmanın başından itibaren ya da sonrasında doğrudan soruşturulan bir suç nedeniyle kendisine dava açıldıktan sonra fiil izne tabi bir suç teşkil ediyorsa izin vermeye yetkili makamlardan izin talep edilir. Zimmet suçu için görevli ve yetkili mahkeme, suçta öngörülen yaptırımın üst sınırı on yıldan fazla hapis cezası olduğundan suçun işlendiği yer Ağır Ceza Mahkemesidir.
Zimmet Suçu Zamanaşımı Nedir?
Zimmet suçu için dava zamanaşımı süresi 15 yıl olup bu süre içerisinde suçun öğrenilmesi ile soruşturma başlatılır. Suç şikayete bağlı suçlar kapsamında olmadığından soruşturma makamı tarafından re’ sen soruşturularak yeterli şüphenin varlığı halinde kovuşturma süreci başlatılır.
Zimmet Suçu TCK
Zimmet suçu TCK 247. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Bu kapsamda TCK 247 maddesinde yer alan hükümlere bu makalemizden ulaşabilirsiniz.
Zimmet Suçu Şartları
Zimmet suçu şartları kanunda 247. ve devamı maddelerinde sayılmıştır. Bu kapsamda zimmet suçu şartları şunlardır:
- Zimmet suçu özgü suç niteliği taşıdığından yalnızca kamu görevlisi tarafından işlenebilir. Türk Ceza kanununun 6. maddesine göre kamu görevlisi, kamusal faaliyetlerin yürütülmesine atama ya da seçilme yoluyla veya herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi olarak tanımlanmıştır. Örnek olarak devlet memurları, tanıklar vs. kamu görevlisi sayılırlar. Kişinin kamu görevlisi olup olmadığı yaptığı iş ve işin ifası dikkate alınarak tespit edilir.
- Bir diğer şart ise malın kamu görevlisine görevi dolayısıyla verilmiş olmasıdır. Bu malın kime ait olduğunun bir önemi yoktur. Önemli olan görevi nedeniyle emanet edilmiş olmasıdır.
- Son olarak kamu görevlisi, malı kendisinin veya bir başkasının zimmetine geçirmelidir. Bu halde failin malın maliki gibi tasarrufta bulunması durumu söz konusudur.
Zimmet Suçu Yargıtay Kararları
… yönetim kurulu başkanı olarak görev yapan …’ın ve kooperatif personelleri olan … ve …’in seminer vb. toplantılara katılmadıkları halde 5.500, 14.050 TL ve 14.500 TL harcırah/yolluk almaları şeklindeki eylemlerinin TCK’nin 247. maddesi kapsamında zimmet suçu olarak değerlendirilmesi gerektiği gözetilmeden, yanılgılı değerlendirme sonucu icrai davranışla görevi kötüye kullanma suçundan haklarında mahkumiyet hükümleri kurulması,
Sanık …’ın kooperatif çalışanları … ve … adına çekilmiş olarak gösterilen faizsiz kredileri kullanma ve yakınlarına faizsiz kredi kullandırma şeklindeki eylemlerinin, çekilen paraların tamamen ödenmiş olması halinde kullanma zimmeti ödenmeyen paralar var ise temellük zimmeti niteliğinde olduğu gözetilerek, kullanma zimmeti yönünden paranın sanığın uhdesinde kaldığı dönem içinde sağlayacağı nema miktarının hesaplattırılarak zimmeti miktarına dahil edilmesi gerektiği ve nema miktarı yatırılmadığı sürece etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanamayacağı gözetilmeden, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeyle yazılı şekilde hüküm kurulması,… hükümlerin BOZULMASINA…
Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2018/4764 E. , 2021/2191 K.
…Suç tarihinde Büyükçekmece 1. Noteri olarak görev yapan sanığın, tahsil ettiği katma değer vergisi, damga vergisi, harç ve değerli kağıt bedellerini 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 46. ve 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 119. maddelerinde belirtilen süreler içinde ilgili tahsil dairesine yatırmayarak belli sürelerle uhdesinde tuttuğu kabulüyle zimmet suçunu işlediği iddia ve kabul edilen somut olayda;
22/12/2010 tarihli Adalet Bakanlığının inceleme yapılmasına ilişkin kararı öncesinde sanığın herhangi bir uyarı, ihbar, şikayet, denetim veya soruşturma olmaksızın kendiliğinden kasadan çekip iade ettiği paradan elde ettiği nemanın kullanma, bu tarihten sonra çekip iade ettiği miktarın ise temellük zimmeti vasfında olduğu nazara alınarak “nema miktarı” da hesaplatılmak suretiyle tespit edilen sonuç zimmet miktarının belirlenmesinden sonra tüm eylemlerin kül halinde zincirleme basit temellük zimmet suçunu oluşturacağı gözetilmeden, suç vasfında hataya düşülerek yazılı şekilde hüküm kurulması,
5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi de gözetilerek CMUK’un 321 ve 326/son maddeleri uyarınca hükmün BOZULMASINA…
Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2020/1535 E. , 2021/1992 K.
…24/02/2013 tarihli eylem yönünden mahkemenin kabulünde bir isabetsizlik ve araştırılacak husus yok ise de; sanık …’nın 08/11/2012 tarihinde ele geçen 7 ster kadar lif yonga odununu zimmetine geçirdiği kabul edilerek mahkumiyetine karar verilirken, maddi gerçeğin hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde ortaya çıkartılması açısından, sanığın orman emvalini nereden ve ne şekilde elde ettiği, kesimin sanığın sorumluluk sahasından yapılıp yapılmadığı hususları araştırılarak yasal tevdi ve/veya koruma ve gözetim yükümlülüğü unsurunun gerçekleşip gerçekleşmediği karar yerinde yasa ve yönetmelik hükümleri de gözetilmek suretiyle tartışıldıktan sonra sonucuna göre hukuki durumunun ve suç vasfının takdir ve tayini gerektiği gözetilmeden, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması,
…Kanuna aykırı, sanık … müdafi ile katılan vekilinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan sanık … bakımından sair yönleri incelenmeyen hükümlerin 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi de gözetilerek CMUK’un 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA…
Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2017/2103 E. , 2021/2036 K.
Sonuç
Zimmet suçu kamu görevlisi tarafından işlenebilen suçlardan olup görevi nedeniyle korumak ve gözetmek amacıyla zilyetliği kendisine verilen taşınır veya taşınmaz malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçirmesi sonucu oluşan bir suç tipidir. Zimmet suçu fiili olan zimmete geçirme kamu görevlisinin suçun konusu olan mal üzerinde malikmiş gibi tasarrufta bulunmasını ifade eder. Zimmet suçu kamu görevlisinin vasfına ve genel olarak kamu idaresine duyulan güvenin korunması amacıyla Türk Ceza Kanununun 247. maddesinde düzenlenen özgü suç niteliğindedir. Aynı maddede suçun daha fazla ya da daha az cezayı gerektiren nitelikli halleri de düzenlenmiştir. Ani hareketli suç ve sırf hareket suçu niteliğinde olan zimmet suçu için görevli ve yetkili mahkeme suçun işlendiği yer Ağır Ceza Mahkemesidir.
