Yatar Hesaplama

Yatar hesaplama olarak halk arasında bilinen kavramın hukuki karşılığı müddetname, infaz hesaplamadır. Yatar hesaplama asliye ceza mahkemesi veya ağır ceza mahkemesi tarafından sanık aleyhine verilen kesinleşmiş hapis cezasının ne kadarlık kısmının cezaevinde geçirilmesi gerektiğinin hesaplanmasıdır. Hükümlü hakkında verilen cezanın bir kısmını cezaevinde çekerken şartların gerçekleşmesi halinde cezanın bir kısmını da denetimli serbestlik altında tamamlayabilir. Yine hükümlünün koşullu salıverilmesi de mümkündür. Yatar hesaplama yapılırken denetimli serbestlik ve koşullu salıverilme hükümleri dikkate alınmalıdır. Suçun işlendiği tarih yatar hesaplama açısından büyük önem arz etmektedir. Bu hususa aşağıda değineceğiz.

İnfaz Yatar Hesaplama

Yatar hesaplama yaparken ilk etapta dikkat edilmesi gereken tarih 30.03.2020 tarihidir. Bu tarihe kadar işlenen suçlar açısından 7242 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla, 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanununun geçici 6. maddede değişiklik yapılmış ve geçici 9. madde kanun metnine eklenmiştir.  Koşullu salı verilme ve denetimli serbestlik süreleri de göz önünde bulundurularak ceza yatar hesaplama yapacağız.

Ceza Yatar Hesaplama

30.03.2020 tarihine kadar aşağıda belirteceğimiz suçlarda uygulanacak koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik süreleri göz önünde bulundurularak yatar hesaplama yapılacaktır. Buna göre 5275 Sayılı Kanununun değişen geçici 6. maddesinde ayrık tutulan suçlar şunlardır:

• Kasten öldürme suçları (TCK 81, 82, 83)
• Eziyet suçu ( TCK 96)
• Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138)
• Üstsoya, eşe, kardeşe veya altsoya ya da beden ve ruh bakımından kendini savunamayacak durumda olanlara karşı işlenen kasten yaralama suçu ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları,
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu,
• İşkence suçu (TCK 94 ve 95),
• Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (TCK 102, 103, 104, 105)
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticaret suçu (TCK 188)
• İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç.

30.03.2020 tarihine kadar işlenmiş olmak kaydıyla yukarıda sayılan suçlar hariç olmak üzere diğer suçlarda 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanununun 105/A maddesinde düzenlenen denetimli serbestlik için koşullu salıverilmesine bir yıl süre kalmış olması şartı aranırken bu geçici maddeyle beraber bu süre üç yıla çıkarılmıştır.

Koşulla salıverilmesine üç yıl veya daha az kalan hükümlü hakkında bu geçici maddeyle denetimli serbestlik kararı verilebilecektir. Yetişkinlerin koşullu salıverilmeden faydalanabilmesi için cezasının 1/2′ sini ceza infaz kurumunda çekmeleri gerekmektedir.

Yatar hesaplama işleminde dikkate alınan denetimli serbestlik hakkının şartları böylelikle hafiflemiştir. Denetimli serbestlikten faydalan hükümlü sayısı bu değişiklik ile artmıştır. Bu düzenlemeyle birlikte 30.03.2020 tarihine kadar işlenmiş ve altı yıl veya altı yıldan az hapis cezası alan kişi cezaevinde yatmadan tahliye olabilmektedir.

Yatar hesaplamayı birkaç örnekle somutlaştıralım;

• Kasten yaralamadan üç yıl hapis cezası alan kişinin yatarı yoktur.
• İntihara yönlendirme suçunun TCK 84. maddenin 3. fıkrasından yargılanan kişi 8 yıl hapis alması durumunda; koşullu salıverilme hükümlerinden faydalanabilmesi için öncelikle 8 yılın yarısı olan 4 yıllık süreyi kural olarak ceza infaz kurumunda geçirmelidir. Lakin 3 yıl kala denetimli serbestlik hükümlerinden faydalanabileceği için kişi 1 yıl yatar ve 3 yıllık süreyi de denetimli serbestlikte geçirir.
• TCK 99. maddesinin 1. fıkrasından çocuk düşürtme suçundan yargılanan kişinin 10 yıl hapis cezası alması halindeki durumda yatar hesaplama yapalım; Öncelikle hapis cezası ikiye bölünür, çıkan sonuçtan 3 yıllık denetimli serbestlik süresi çıkarılır. Bu formülü uyguladığımızda 10 yıl hapis cezası alan kişinin yatarının 2 yıl olduğunu görürüz.

0-6 Yaş Arası Çocuğu Bulunan Kadınlar ve Yetmiş Yaşını Bitirmiş Hükümlüler Hakkında Yatar Hesaplama

0-6 yaş arası çocuğu bulunan kadın ve yetmiş yaşını bitirmiş hükümlüler hakkında yeni denetimli serbestlik hükümlerinin uygulanabilmesi için öncelikle suçun 30.03.2020 tarihine kadar işlenmiş olması gerekmektedir. Düzenlemeden önce  2 yıllık denetimli serbestlik süresi ilgili geçici maddeyle 4 yıla çıkarılmıştır.

Aşağıdaki suçlar istisna tutulmuştur bu suçlarda yeni denetimli serbestlik hükümleri uygulanmaz:

• Kasten öldürme suçları (TCK 81, 82, 83)
• Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138)
• Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (TCK 102, 103, 104 ve 105)
• İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar.

Hastalık, Engellilik Vb. Sebeplerle Hayatını Yalnız İdame Ettiremeyen Hükümlüler Hakkında Yatar Hesaplama

Yatar hesaplama yapılırken kişinin şahsi durumuna bakıldığı durumlar vardır. Bu zümrelerden biri de hastalık, engellilik, kocama sebebiyle hayatını bir başkasının yardımı olmadan idame ettirmeyen altmış beş yaşını tamamlamış hükümlülerdir. Bu durumda koşullu salıverilme için gereken süreler dikkate alınmaz, hükümlünün cezasının tamamının denetimli serbestlikle çektirilmesine karar verilebilir. Suç 30.03.2020 tarihine kadar işlenmiş olmalıdır.

Yine bu düzenlemeden aşağıdaki suçlar ayrı tutulmuştur:

• Kasten öldürme suçları (TCK 81, 82, 83)
• Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138)
• Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (TCK 102, 103, 104 ve 105)
• İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar.

Çocuk Hükümlüler Hakkında Yatar Hesaplama

Çocuk hükümlüler hakkında yatar hesaplama yaparken çocuğun yaşı dikkate alınır. Çocuklar hakkında yine yetişkinlere uygulanan hükümler uygulanır. Koşullu salıverilmeden faydalanabilmeleri için verilen cezanın 1/2′ sini ceza infaz kurumunda çekmelidirler. Denetimli serbestlik süresi 3 yıldır. Suç 30.03.2020 tarihine kadar işlenmiş olmalıdır.

Çocuk hükümlüler hakkında yatar hesaplama yaparken;

• Çocuğun on beş yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği bir gün, üç gün sayılacaktır.
• Çocuğun on sekiz yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği bir gün ise iki gün sayılacaktır.

ve yatar hesaplama bu doğrultuda yapılacaktır.

Yatar Hesaplamada Denetimli Serbestlik

Yatar hesaplama yaparken öncelikle dikkat etmemiz gereken hususun suçun 30.03.2020 tarihine kadar işlenip işlenmediğidir.

Denetimli serbestlik hükümlerinden faydalanabilmek için:

• Kişinin, avukatının veya yasal temsilcisinin denetimli serbestlikten faydalanmak için talep içeren yazılı bir dilekçe sunması,
• Denetimli serbestlik talebinde bulunan hükümlünün iyi halli olması,
• Denetimli serbestliğe konu suç 30.03.2020 tarihine kadar işlenmişse koşullu salıverilmesine 3 yıl kalmış olması,
• Denetimli serbestliğe konu suç 30.03.2020 tarihinden sonra işlenmişse koşullu salıverilmesine 1 yıl kalmış olması,
• Hakim kararı.

Denetimli Serbestlikte Verilebilecek Yükümlülükler

• Ücretsiz olarak kamuya yararlı bir işte çalıştırılma,
• Belirli yerlere, bölgelere gitmeme,
• Belirli programlara katılma,
• Bir konutta gözetim altında tutulma,
• Konut dışında bir bölge veya mekanda gözetim altında tutulma.

Sonuç

Yatar hesaplamanın hukuktaki karşılığı müddetnamedir. Müddetname savcılıklar tarafından düzenlenir ve hükümlünün ceza infaz kurumunda geçireceği süreyi belirtir. Yani yatar hesaplama kısaca hükümlünün cezaevinde geçireceği sürenin hesaplanmasıdır. Yatar hesaplama yaparken hükümlünün kişisel durumuna bakmak gerekmektedir. Yatar hesaplama yetişkinler için ayrı, çocuklar için ayrı, 0-6 yaş arasında çocuk sahibi hükümlüler ve yetmiş yaşını doldurmuş hükümlüler açısından ayrı, hastalık, kocama gibi sebeplerle hayatını bir başka kişinin desteği olmadan idame ettiremeyen altmış beş yaşını tamamlamış kişiler hakkında ayrı yapılır.

Yatar hesaplama yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli unsur ise suçun 30.03.2020 tarihine kadar işlenip işlenmediğidir. 30.03.2020′ ye kadar işlenen suçlar hakkında yapılan yatar hesaplama farklı, 30.03.2020 tarihinden sonra işlenen suçlarda ise bu hesap farklı yapılacaktır. İşbu sebeple alanında uzman bir avukattan hukuki yardım almak son derece önem arz etmektedir.