Trampa Nedir?
818 sayılı Kanun’da (eski kanun)
Madde 232 – Beyi hükümleri trampada da tatbik olunur. Şöyle ki trampa edenlerden her biri, itasını taahhüt ettiği şeye nazaran bayi ve kendisine verilmesi taahhüt olunan şeye göre müşteri hükmünde tutulur.
Madde 233 – Trampa suretiyle aldığı şey yedinden zaptolunan yahut onu ayıbından dolayı reddeden taraf, muhayyerdir; dilerse zarar ve ziyanı diğer tarafa tanzim ettirir, dilerse vermiş olduğu şeyi istirdat eder.
6098 sayılı Kanun’da (yürürlükteki kanun)
MADDE 282- Mal değişim sözleşmesi, taraflardan birinin diğer tarafa bir veya birden çok şeyin zilyetlik ve mülkiyetini, diğer tarafın da karşı edim olarak başka bir veya birden çok şeyin zilyetlik ve mülkiyetini devretmeyi üstlendiği sözleşmedir.
MADDE 283- Satış sözleşmesine ilişkin hükümler, mal değişim sözleşmesine de uygulanır; buna göre taraflardan her biri, vermeyi üstlendiği şey bakımından satıcı, kendisine verilmesi üstlenilen şey bakımından alıcı durumundadır.
MADDE 284- Satış sözleşmesinin zapttan ve ayıptan sorumluluğa ilişkin hükümleri uygun düştüğü ölçüde, mal değişim sözleşmesine de uygulanır.
Trampa Ne Demek?
Trampa yeni kanunda kullanıldığı ismi ile mal değişim sözleşmesi; “…taraflardan birinin diğer tarafa bir veya birden çok şeyin zilyetlik ve mülkiyetini, diğer tarafın da karşı edim olarak başka bir veya birden çok şeyin zilyetlik ve mülkiyetini devretmeyi üstlendiği sözleşmedir.” şeklinde tanımlanmıştır. Mal varlığı edinmek veya malını elinden çıkarmak isteyen kişi, bazı hallerde para yerine mal değişim sözleşmesi üzerinden çok daha pratik bir şekilde malvarlığı edinebilir, malvarlığını elinden çıkarabilir.
Trampa sözcük anlamı itibariyle “Para aracılığı olmaksızın, bir nesnenin dolaysız olarak bir başka nesne ile değiştirilmesi, değiş tokuş, takas.” demektir. Hukuk literatüründe ise usulü ile alışveriş yapmak anlamına gelir. Şu halde trampa; bir eşya veya hak karşılığında bir başka eşya veya hak vermek suretiyle değiş tokuş yapmak, şeklinde tanımlanabilir. Mal değişim sözleşmesi, taraflar arasında mal veya hakların takas edilerek zilyetlik ve mülkiyetlerinin karşılıklı devrini konu alır.
Trampa Sözleşmesi Nedir?
Trampa sözleşmesi, en az iki mal ya da hakkın karşılıklı devredilmesi vaadiyle tesis edilen borçlandırıcı bir sözleşmedir. Mal değişim sözleşmesinde en az iki mala ait mülkiyet hakkının taraflar arasında değiştirilmesi söz konusu olduğu için bu sözleşme tam iki tarafa borç yükler. Mal değişim sözleşmesi, sözleşme taraflarının karşılıklı irade beyanlarının birbirine uygun olması ile birlikte kurulur. Sözleşmenin kurulabilmesi sözleşmeye konu malların teslim edilmesi şart değildir.
Mal değişim sözleşmesi ile sözleşme tarafları malların teslimi borcu altına girer. Para ile ölçülebilen her şey sözleşmeye konu edilebilir. Sözleşmeye konu malların maddi değerleri eşit değilse, değer farkını gidermek adına mallardan biri ile beraber denkleştirme para ödenerek eşitlik sağlanabilir. Mal değişim sözleşmeleri nedeniyle yaşanan uyuşmazlıklarda hak ve menfaat kaybı yaşamamak adına deneyimli ve yetkin bir avukattan yardım almak en doğru yaklaşım olacaktır.
Trampa Sözleşmesi
Trampa sözleşmesi karşılıklı irade beyanlarının örtüşmesiyle kurulur. Bu yönüyle takastan farklı bir hukuki işlemdir. Zira takas, borcu sona erdiren tek taraflı hukuki işlemdir. Buradan hareketle, birbirlerine karşı hem borçlu hem de alacaklı olan kişilerden biri tek taraflı irade beyanıyla alacakların veya borçların karşılıklı sonlandırılmasını talep edebilir. Sözleşme tarafları isterse takas sözleşmesi de tesis edebilir. Karşılıklı borçlardan az olan hangisi ise borçlar o oranda son bulur.
Taraflar, karşılıklı olarak hangi hakları veya malları devredeceğini belirtir. Sözleşmenin konusu da söz konusu mal veya haklardır. Tesis edilen sözleşmede, sözleşme serbestisi kapsamında yetkili mahkeme, cezai şartlar ve karşılıklı yükümlülükler vs. hususlar düzenlenebilir. Trampa sözleşmesi kurulduktan sonra sözleşme tarafları borçlandıkları hak veya malların devri için tasarruf işlemlerini yapmak ve teslim etmek durumundadır. Değiştirilecek malların kural gereği birbirine eşit değerde olması gerekir.
Değiştirilecek malların değerce eşit olmaması halinde, makul miktarda denkleştirme ücreti kararlaştırılabilir. Bu durumda sözleşme, yine mal değişim sözleşmesidir. Değişime konu mallar arası eşitlik sağlanması amacıyla ödenecek denkleştirme ücreti, sözleşmenin vasfını değiştirmeyecek; sözleşmeyi mal değişim sözleşmesi olmaktan çıkarmayacaktır. Maddi değerce denk ya da birbirine yakın taşınır ve taşınmazlar kendi aralarında takas edilebilir.
Sözleşme kapsamında taşınır bir mal ile taşınmaz bir mal – değerce denk veya birbirine yakın – değiş tokuş edilebilir. Söz gelimi, bir apartman dairesi ile bir araç trampa sözleşmesiyle karşılıklı devredilebilir. Devre konu mallar arasında denklik yoksa ve denkleştirme bedeli kararlaştırılmadıysa, değerce düşük malı devralan kişi denkleştirme parasının belirlenmesini talep edebilir. Nihayet belirtmek gerekir ki; taraflar, mal karşılığı mal değişimi hususunda birbirlerine uygun iradelerini ortaya koymalıdır.
Trampa sözleşmesi, kanunda şekil şartına bağlanmamıştır. Şu halde, mal değişim sözleşmesi tesis edilebilmesi için sözleşmenin resmi ya da yazılı şekilde düzenlenmesi gerekmez. Ancak, sözleşmenin şekli, özellikle taşınır mallarda ispat açısından önemlidir. Sözleşmenin ispatında tanık beyanı dahil olmak üzere hukuka uygun her türlü delil kullanılabilir. Sözleşmenin şekil şartına bağlı olmadığını ifade ettik. Ancak bu noktada oldukça mühim bir istisna mevcuttur.
Şöyle ki; trampa sözleşmesinde borçlanılan edimlerden birinin mal değişim sözleşmesine konu edilebilmesi için şekil şartı öngörülmüşse, borçlanılan hak veya mal için öngörülen şekil şartına uyulması gerekecektir. Dolayısıyla, mal değişim sözleşmesi kapsamında borçlanılan mallardan birinin taşınmaz mal niteliğini haiz olması halinde, taşınmazın sözleşmeye konu edilebilmesi için işlemin resmi şekilde yapılması gerekir. Bu itibarla, mal değişim sözleşmesi tapu sicili memuru marifetiyle gerçekleştirilecek işlemle tesis edilebilir.
Tapuda Trampa Nedir?
Tapuda trampa sözleşmesi, sözleşmeye konu mallardan birinin taşınmaz mal niteliğinde olması halinde söz konusudur. Sözleşmenin hukuki sonuç doğurabilmesi, sözleşmenin tapu sicil müdürlüğünde resmi şekilde düzenlenmesine bağlıdır. Bu tür bir değiş tokuşta, karşılıklı devredilecek mallar arasında bedel denkliği yoksa, tapu müdürlüğü denklik parası belirleyemez. Bununla birlikte, mallar arasında değer denkliği olmadığından bahisle sözleşmenin kurulmasına da engel olamaz.
Tapu müdürlüğü, kararlaştırılan denklik parası için taşınmaz mal üzerinde kanuni ipotek tesis edebilir. Trampa sözleşmesine konu malların taşınmaz mal olması halinde, sözleşmenin esaslı unsurlarının açık ve net biçimde belirtilmesi gerekir. Taraflar, sözleşmede cezai şart vs. hususlara ilişkin düzenlemede bulunmak isterlerse bunları da resmi şekil şartına bağlı kalarak yapmaları gerekir. Hemen belirtmek gerekir ki, noterler mal değişim sözleşmesi yapma salahiyetini haiz değildir.
Trampa sözleşmesi, tarafların borçlarını karşılıklı ifa etmesiyle ya da anlaşmasıyla sonlandırılabilir. Borçların ifasında taraflardan birinin borcuna aykırı davranması yahut ifa imkansızlığı hasıl olması durumunda genel hükümlere başvurulur. Taraflardan birinin kusuru nedeniyle diğer taraf zarara uğrarsa, zarara uğrayan taraf dava yolu ile zararın giderilmesini talep edebilir. Son olarak, mal değişim sözleşmesinden doğan alacakların talebi için 10 yıllık zamanaşımı süresi mevcuttur.
Sonuç
Trampa bir mal veya hakkın bir başka mal veya hakla değiştirilmesidir. Trampa takasa benzese de belirli yönleriyle takastan farklı bir hukuki işlemdir. Söz gelimi; trampa iki taraflı hukuki bir işlemken, takas tek taraflı hukuki bir işlemdir. Trampa (mal değişim) sözleşmesine konu mallar arasında değer farkı varsa, değer farkının giderilmesi amacıyla bir miktar para ödenmesi kararlaştırılabilir. Taşınmaz malların trampaya konu edilmesi ise tapu sicil müdürlüğünde resmi şekil şartıyla gerçekleştirilir.
