Süt İzni

Süt izni kadın çalışanların ve memurların, çalışma hayatı zarfında sahip olduğu izin hakları arasındadır. Süt izni uygulamada emzirme izni ismi ile de bilinir. 657 Sayılı Kanun gereğince devlet memurları için ilk altı ay günde üç saat, sonraki altı ay günde bir buçuk saat olan süt izni, özel sektör çalışanları için bir yıl gününde bir buçuk saattir. Süt iznine dair en merak edilen husus olan izin süreleri bu şekildedir. Ancak, işbu iznin ne zaman başladığı, bittiği, toplu olarak kullanılıp kullanılmayacağı ve işveren tarafından iznin kullanılmasına mâni olunduğu takdirde ne yapılmalı gibi mühim hususlar makalemizde yer almaktadır.

Süt izni kadın işçilerin ve memurların temel izin hakları arasındadır ve fakat işverenler tarafından kimi zaman bu iznin kullanılmasına mâni olunmaktadır. Emzirme izni kullandırmayan işveren ya da işveren vekiline, İş Kanunu md.104 gereğince idari para cezası uygulanabilir. İlgili maddede süt iznine doğrudan bir atıf yapılmadığı için bu hususta işverene idari para cezası mutlak suretle verilir demek isabetli olmayacaktır. Zira bu husus tartışmalıdır. Bu bakımdan, sürecin sağlıklı bir biçimde yürütülebilmesi ve arzu edilen müspet sonuca ulaşılabilmesi adında yetkin bir iş hukuku avukatı ile birlikte hareket etmek en doğru yaklaşım olacaktır.

İş Kanunu md.104:

Bu Kanunun 63 üncü maddesinde ve bu maddede belirtilen yönetmelikte belirlenen çalışma sürelerine aykırı olarak işçilerini çalıştıran veya 68 inci maddesindeki ara dinlenmelerini bu maddeye göre uygulamayan veya işçileri 69 uncu maddesine aykırı olarak geceleri yedibuçuk saatten fazla çalıştıran;

gece ve gündüz postalarını değiştirmeyen, 71 inci maddesi hükmüne ve bu maddenin son fıkrasında anılan yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden, 72 nci maddesi hükümlerine aykırı olarak bu maddede belirtilen yerlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek çocukları ve gençleri ve her yaştaki kadınları çalıştıran, 73 üncü maddesine aykırı olarak çocuk ve genç işçileri gece çalıştıran veya aynı maddede anılan yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden 74 üncü maddesindeki hükme aykırı olarak doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen,

75 inci maddesindeki işçi özlük dosyalarını düzenlemeyen, 76 ncı maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine uymayan işveren veya işveren vekiline binikiyüz Türk Lirası idari para cezası verilir. 64 üncü (…) maddede öngörülen hükümlere aykırı davranan işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için ikiyüzyirmi Türk Lirası idari para cezası verilir.

Süt İzni Ne Kadar?

Süt izni süresi; kadın işçiler ve kadın memurlar için iki farklı ayrımda ifade edilir. Zira kanun, memur kadın çalışanlar ile özel sektör kadın işçilerine tanınan süt izni süresinde farklı süreler düzenlemiştir. Buna göre;

• 4857 Sayılı İş Kanunu md.74 gereğince, özel sektörde çalışan kadın işçilerin bir yaşından küçük çocukları için sahip oldukları emzirme izni süresi on iki aydır. Madde metninden anlaşılacağı üzere, söz konusu çocuğun bir yaşına basması ile bu süre tamamlanır. Bu hak, yalnızca İş Kanunu’na tabi kadın çalışanlara değil, aynı zamanda İş Kanunu’na tabi olmadan çalışan kadınlara da tanınmıştır.
• Memur kadınlar için tanınan süt izni ise, doğrum sonrası annelik izni olan sekiz haftalık sürenin tamamlanma tarihinden ilk altı ay ve ikinci altı ay olmak suretiyle on iki aydır. Memurlar için tanınan emzirme süresinin, analık izni süresinden sonra başlamasından sebep işçilere kıyasla süre olarak daha fazladır.

Gebe kadın çalışanlar, doğrum öncesi ve sonrası sekizer haftalık ücretli izin hakkını haizdir. Bu süre tamamlandıktan sonra kadın çalışan, tasarrufu doğrultusunda belirli bir süre zarfında haftalık çalışma süresinin yarısını çalışabilir. Dolayısıyla doğrum yapan çalışan, kaçıncı doğum olduğuna göre değişmekle birlikte normal çalışmasının yarısı kadar çalışabilir. Bu tür bir durumda, kadın işçinin süt izni kullanabilmesi mümkün değildir.

Süt izninin senelik izinden düşürülüp düşürülmeyeceği de araştırma konusudur. Emzirme izninin yıllık izinden düşürülmesi söz konusu değildir. Emzirme izni, kadın çalışanın çocuğu ile gerekli asgari birlikteliği sağlama amacıyla düzenlendiği için iznin toplu kullanılması da söz konusu değildir. İznin toplu kullanılması, emzirme izni ile alakalı hukuki düzenlemelerin amacına ve mantığına tezat teşkil eder.

Süt izni konusunda kadın memur veya özek sektör çalışanının, sekiz haftalık doğum izni ardından ücretsiz izin mi yoksa süt izni mi kullanacağına karar vermelidir. Uygulamada işçi ile işverenin anlaşarak bunu toplu olarak kullandığı bilinmektedir. Fakat bu yöntem, çok isabetli bir yöntem değildir. Zira buradan doğan uyuşmazlıkların yargıya konu edilmesi halinde gerek işçi gerekse işveren için menfi neticeler doğabilir.

Süt İzni Kaç Saat?

Süt izni, 4857 Sayılı İş Kanunu md.74 gereğince; kadın çalışanlara bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri amacıyla gün içerisinde toplamda bir buçuk saat süre ile tanınmıştır. Söz konusu süre, gün içinde parça parça kullanılır ve kullanılacak saatler işçi tarafından belirlenir. Emzirme izninin hangi saatler arasında kullanılacağı belirlenirken kadın çalışanın dürüstlük kurallarına uyması ve işverenine olan sadakat yükümlülüğüne tezat düşmemesi gerekir.

Süt izni süresi, saat cinsinden, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu md.104 düzenlemesi ile ifade edilmiştir. İşbu madde gereği, kadın memurlar için düzenlenen emzirme izni süresi; ilk altı ay için günde üç saat ve sonraki altı ay için günde bir buçuk saattir. Söz konusu sürelerin ne zaman kullanılacağı yine kadın memurun tasarrufuna bırakılmıştır. Ancak, kadın memurun çalıştığı kurumdaki işleyişi gözeterek tasarrufta bulunması gerekir.

Süt İzni Süresi?

Süt izni hesaplama, her bir somut olaya göre değişir. Zira işin niteliği, kadın çalışanın durumu ve koşulları ile harici koşullar, iznin hesaplanmasına etki eden faktörlerdendir. Bu noktada, ilgili bebeğin geç ya da erken doğması nedeniyle değişen doğum izni süresi, emzirme izni süresine de etki eder. Söz gelimi, doğumdan önce erken doğrum sebebiyle kullanılmamış doğum izni doğrum sonrasına eklenir ve izin de bu ilave edilen doğum izninin ardından başlar. Bu bakımdan, sürecin doğru değerlendirilmesi, iznin hesaplanması ve hakkın kaybedilmemesi adına azami önem taşır.

Süt izninin ne zaman başlayacağı hususu, iş hayatındaki kadın çalışanlarca merak edilen konuların başında yer alır. İfade edildiği üzere; doğumdan sonra sekiz hafta süre zarfında kadın çalışanın ya da kadın memurun doğum izni hakkı bulunur. Emzirme izninin başlangıcı ise bu sekiz haftalık sürenin sona ermesine denk düşer. Bu bakımdan, süt izninin ne zaman başlayacağı sorusu; doğum izninin bitmesiyle başlar, şeklinde yanıt bulmaktadır.

Süt izninin başlangıcı kadar, ne zaman sona ereceği de araştırma konusudur. Emzirme izni, izne konu bebeğin bir yaşına gelmesiyle sona erer. Bu süt izni kuralı gerek devlet memuru kadınlar için gerekse özel sektörde çalışan kadın işçiler için geçerlidir.

Sonuç

Süt izni kadın çalışanların çalışma hayatına uyumunu sağlayabilmek adına düzenlenmiş izinlerden birisidir. Süt izni, kanun koyucu tarafından kadın çalışanların doğum sonrasında bebeğin, sağlıklı gelişimi için gerekli olan anne sütünden mahrum kalmaması adına düzenlenmiştir. Gerek memurlar gerekse özel sektörde çalışan kadınlar için günün belirli saatlerinde bebeklerini emzirmelerine olanak tanıyan süt izni, kadınların çalışma hayatına uyumu ve sürekliliği için düzenleme altına alınan oldukça önemli haklardandır.