Mavi Kart
Mavi Kart Nedir?
Mavi kart doğumu itibarıyla Türk vatandaşı olan kişilerin çıkma izni alması ile Türk vatandaşlığını kaybetmesi ve Türk vatandaşlığını kaybeden bu kişilerin 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu Madde 28 üzere ifade edilen haklardan faydalanabileceğini işaret eden resmi belgedir.
Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişilere tanınan haklar
MADDE 28 – (1) Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve kendileri ile birlikte işlem gören çocukları; millî güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü, seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları dışında, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler.
Mavi kart alınması sürecinde gider olarak ifade edilecek masraflar genel olarak Değerli Kağıtlar Kanununca ifade edilmektedir. Bu bakımdan tespit edilen değer her sene Maliye Bakanlığı tasarrufu ile tekrar düzenlenir. 2022 yılına dair mevcut ücret 20 TL’dir.
Bu giderlere ilave harici kağıt ve dosya masrafları da olabilir. Bunun yanı sıra somut vakalarda genellikle harici durumların meydana geldiği görülür. Yani ifade edilen masraflara ilave harici masrafların çıkması olasıdır.
Yabancı ülkede hayatını devam ettiren Türk vatandaşları için oldukça önemli hakları barındıran bu husus fevkalade mühim olup müracaat esnasında meydana gelebilecek ufak bir yanılma veya prosedür hatası kişinin hak ve menfaat kaybı yaşamasına zemin hazırlayabilir. Dolayısıyla mavi kart için müracaat esnasında ve sonraki süreçlerde emsal teşkil eden durumlarla deneyim kazanmış yetkin bir avukat ile birlikte hareket edilmesi veya vekaletname verilmesi isabetli olacaktır.
Mavi kart herhangi bir geçerlilik süresine tabi olmayıp, kart üzerinde silinme kazınma veya suni düzeltme olmadığı ve üzerinde yer alan bilgilerden şüphe duyulmadığı takdirde değiştirilmesine lüzum yoktur. Fakat kart üzerinde ye alan fotoğraf ile kişinin tanınmasına mani olacak kadar bir değişim gerçekleştiyse bu takdirde değiştirilmelidir.
Mavi kart sahibi kişi on sekiz yaşından küçük ise bu durumda kart, söz konusu çocuğun aile kütüklerine tescil ettirmek amacıyla bildirim yetkisi kimde ise ona tevdi edilir. Evlilik birliğinin kanunen sonlanması halinde; ergin olmayan çocuğa ait kartın kime verileceği velayet ile belirlenir. Bu durumda velayete haiz olan baba ya da anneye, ortak velayet söz konusu ise aralarında belirledikleri kişiye verilecektir. Bunun yanı sıra ergin olmayan çocuğun ana babası vefat etmişse mahkemece vasi atanan kişi çocuğa ait kartı atmaya yetkili kişidir.
Mavi Kart Başvuru
Mavi kart başvurusu işlemleri için söz konusu kartı alma talebi içeren bir dilekçe hazırlanmalıdır. Müracaat esnasında dilekçenin yanı sıra fotoğraf ve yabancı devlet vatandaşı olduğunu ifade eden resmi makam onayı ile alınmış evrak ve belgeler de ibraz edilmelidir. Müracaat esnasında yasaca ifade edilen hususlara tezat bir durumun mevcut olmaması ve hukuki prosesin usulüne göre işlemesi halinde yurt dışında temsilcilikle, yurt içinde nüfus müdürlükleri mavi kartı düzenler ve kart talebinde bulunan kişiye nakleder. Mavi kartın müracaatı ve teslim alınması sürecinin tamamlanması ile birlikte kar sahibi ve yasaca ifade edilen altsoyları mavi kartlılar kütüğüne kayıt edilir.
Mavi kart ile ilgili üst paragrafla ifade edilen işlemlerin tamamlanması ardından kişinin mevcut T. C. Kimlik numarası değiştirilmeksizin mavi kartlılar kütüğüne taşınması işlemi gerçekleştirilir. Fakat kişinin altsoyunda önceden Türk vatandaşı olmayan biri bulunuyor ise söz konusu kişiye yeni bir yabancı kimlik numarası belirlenir. Bu süreçler tamamlandıktan sonra verilen mavi kart, yapılacak tüm resmi işlemlerde yasanın kabul ettiği çerçevede kimlik kartına eş biçimde kullanılabilir duruma gelecektir.
Mavi kartın kaybedilmesi ya da çalınması halinde yetkili kurumlarca kişiden istenen belge ve evrakların ibraz edilmesi suretiyle hukuki işlemler yapılarak tekrar elde edilmektedir. Yasaya göre:
- Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden alınan kayıt örneği ve Vatandaşı olunan devlet makamlarınca verilmiş olan kimlik bilgilerini içeren belgelerle hukuki iş ve işler yapılabilmektedir. KPS üzerinden alınan kayıt örneğinin geçerlilik süresinin otuz gün olduğu unutulmamalıdır.
- Öte yandan kişinin kimlik bilgileri değişirse vatandaşı olunan devlet makamından alınan eski ve yeni kimlik belgelerinin Türkçe çevirisiyle beraber yetkili kuruma ibraz edilmesi gereklidir.
Mavi Kart Nasıl Alınır?
Mavi kart sahibi olmak için karşılanması gereken koşullar ve tamamlanması gereken birkaç hukuki proses bulunmaktadır. Doğumu ile beraber Türk vatandaşı olanlar daha sonra mevcut vatandaşlığından ayrılmak için izin belgesi almak suretiyle lazım gelen müracaatları tamamlamasının ardından mavi karta sahip olmaktadır. Mavi kart başvurusu için gereken şartlar aşağıda ifade edildiği üzeredir:
- Mavi kart başvurusunda bulunan kişi Türkiye’de doğmuş olmalı yahut babası ya da annesinden herhangi birisi Türk vatandaşı olmalıdır.
- Gereken müracaatların yapılması ve İçişleri Bakanlığınca verilen izinle birlikte Türk vatandaşlığından ayrılmalıdır. Burası önemlidir zira, vatandaşlıktan izin alma suretiyle çıkmanın haricinde bir gerekçe ile vatandaşlıktan çıkmış kişiler için mavi kart başvurusu mümkün değildir. Söz gelimi; vatandaşlıktan atılmış kişiler örnek olarak verilebilir.
Kişi, evvela izin almak suretiyle Türk vatandaşlığından çıkmalıdır. Vatandaşlıktan çıkmak amacıyla müracaat edip lazım gelen koşulları karşılaması halinde İçişleri Bakanlığı çıkma belgesi verilmektedir. Vatandaşlıktan izin alma yolu ile çıkmanın belirli koşulları bulunur bu koşullar şu şekilde ifade edilebilir:
- Kişinin hali hazırda bir başla devlet vatandaşlığını kazanmış olması ya da yakın gelecekte söz konusu yabancı devlet vatandaşlığını kazanacağına dair kuvvetli belirtilere sahip olması gerekir.
- Kişinin zorunlu askerlik hizmeti sebebiyle yahut herhangi bir suçtan dolayı aranıyor olmaması gerekmektedir.
- Kişi hakkında alınmış herhangi bir cezai ya da mali kısıtlama kararı olmaması gerekir.
- Kişinin ayırt etme gücüne sahip ergin bir birey olması gerekir. Erginlik on sekiz yaşın tamamlanmasıyla başlar. Kimi hallerde on beş yaşının tamamlanması ile mahkeme kararının ardından da ergin olunabilir.
Almanya Mavi Kart
Avrupa Birliği üyesi olmayan Türkiye gibi ülkelerin vatandaşları iş buldukları takdirde Almanya’ya iş maksadıyla gidebilmek için Yeni Kalifiye Göç Yasası gereği vize alabilmektedir. Söz konusu kişilerin maaş durumuna göre çalışma ve oturma izni sağlayan Mavi Karta müracaat edebilmesi mümkündür. Ancak kişinin Almanya’da bulduğu işin bir senelik getirisi 2022 yılı için belirlenen asgari brütten yani 56.800 Euro ve daha üzeri olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra doktor ya da fen bilimleri ve bilişim sektöründe bulunacak kimselerin senelik gelirleri daha düşük olsa dahi mavi kart ile gitmelerine izin verilmektedir.
Söz konusu miktarlar her yıl güncellenmekte ve değişmektedir. Almanya’ya çalışmak maksadı ile gitmek için muhakkak mavi kart sahibi olmak gerekli değildir. Ancak mavi kartla birlikte birtakım haklar ve avantajlara sahip olunmaktadır. Bu avantajlar şu şekilde ifade edilebilir:
- Otuz üç ay sonra süreye tabi olmaksızın yerleşme izni verilmektedir.
- Eşlerden dil sertifikası talep edilmemektedir.
- On sekiz ay sonrasında bir başka Avrupa Birliği ülkesinde çalışma imkanı bulunmaktadır.
Gereksinim duyulan meslekler ve meslek grupları ise; mühendislik, bilişim sektörü, teknik ve sağlık alanlar ve üst düzey yöneticiler olmak üzere birçok meslek alanında yeni kalifiye göç yasası gereği ihtiyaç bulunmaktadır. Fakat söz konusu yasa bağlamında harici meslek sahibi kimselere de Almanya da çalışma imkanı tanınmaktadır. Bu durumda belirleyici kriter söz konusu kişinin denklik yapmasına imkan tanıyan bir diplomaya sahip olmasıdır. Meslek lisesinden mezun olan kişiler, ön lisans mezunları ve meslek yüksek okullarından mezun olanlar gerekli koşulları sağlamak kaydıyla çalışma maksadıyla Almanya’ya gidebilirler. Ancak yürürlüğe yeni giren kanun kapsamında herhangi bir mesleki diplomaya sahip olmayan kimselerin bu amaçla Almanya’ya gitmesi mümkün değildir.
Kırk beş yaşını geçmiş kimseler için senelik en az 46.800 bin Euro brüt maaş ki bu tutar aylık 3905 Euro’ya tekabül etmekte olup eğer senelik brüt maaş bu tutarın altında kalırsa harici gelirler ve ek emeklilik primi yatırmak gerekir. Hangi mesleği icra edecek olursa olsun Almanya’ya yeni göç kapsamında gitmek isteyen Avrupa Birliği üyesi olmayan ülke vatandaşının karşılaması gereken koşullar ve tamamlaması gereken işlemler şu şekildedir:
- Diplomasının denkliğe müsait olması veya kıyaslanabilir özellikte olması,
- Almanya’da görev tanımı belirli olan, maaş bilgisi bulunan ve sözleşme yapılan bir iş bulması,
- Vize almak için lazım gelen standart belge ve evraklar
- Almanca dil bilgisi (Doktorlardan beklenen dil bilgisi seviyesi C1 düzeyinde olup akademik ve sağlık meslekleri için daha çok B2 düzeyi aranmaktadır. Harici meslek grupları içinse genellikle B1 ve daha yüksek seviyelerde Almanca bilgisi gerekmektedir)
- Kimi meslek grupları için meslek icra izninin alınması şarttır. Söz gelimi doktorlar için ‘Berufserlaubnis’
Mavi Kart Başvurusu
Mavi kart sahipleri, birkaç istisna dışında yabancı vatandaşların maruz kaldığı kısıtlamalara tabi değildirler. Mavi Kart statüsündeki kişiler vatandaşlıktan çıkmaları ile birlikte standart bir yabancı olarak değerlendirilmez, tıpkı Türk vatandaşı gibi, tanınan haklardan faydalanabilirler. Bu bakımdan söz konusu karta sahip kimseler yabancılar kütüğüne kayıt edilmezler. Bu kimseler, MERNİS veri tabanında yer alan T. C. Kimlik numaraları değiştirilmeden mavi kartlılar kütüğüne kayıt edilir. Mavi kartlılar kütüğü özel bir kütü olup Kimlik Paylaşım Sistemi ile sorgulanabilir niteliktedir. Mavi kart statüsündeki kişilerin banka ile ilgili veya posta servislerinden kaynaklanan problemleri Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığından destek alarak çözebilirler.
Mavi kart başvurusu için bir dilekçe ve dilekçeye ek iki adet fotoğraf gerekmektedir. Bunların yanı sıra yabancı ülke resmi makamları tarafından verilen kimlik belgesi veya pasaport ibraz edilmelidir. Usulüne uygun yapılan müracaat ardından incelemede herhangi bir aykırılık mevcut değilse bu kart sahipleri aşağıda örnek olarak aktarılan haklara sahip olur:
- Vergisiz geçici araç ithal edebilirler (Geçici ithalat rejimi uyarınca),
- Yurtdışından alınan otomobillere Türkiye Cumhuriyeti plakası takıp ülke içinde kullanma hakkına sahiptirler,
- Tıpkı bir Türk vatandaşı gibi kamu kurum ve kuruluşlarında geçici ya da sözleşmeli personel veya işçi olarak çalışabilirler,
- Doktorluk yahut avukatlık benzeri meslekleri Türkiye’de icra edebilirler,
- Türk vatandaşı olarak yurt dışında yaşadıkları süreleri borçlanarak emekli olabilirler. Ancak vatandaşlıktan çıktından sonra geçen zaman, emeklilik süresi hesabına dahil değildir.
Mavi Kart Emeklilik
Mavi kart ile birlikte emekli olmak isteyen kişiler için yapılan son kanuni düzenleme öncesinde uzun ve meşakkatli bir süreç bulunmaktaydı. Fakat son kanuni düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle mavi kart statüsüne sahip olan kişiler için emekli olmak görece daha kolay bir hal aldı. Mavi kartla birlikte emekli olmak isteyen kimselerin 3600 prim gününü tamamlamış olması lazım gelmektedir. Türk vatandaşlığından izin almak suretiyle çıkmış kimselerin yurtdışında çalıştığı gün kafi gelmekte ise mavi kartla emeklilik söz konusu olmaktadır. İfade edilen kişilere dair emeklilik işlemleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından gerçekleştirilmektedir. Yetkili bakanlığa verilen emeklilik dilekçesi ile başlayan süreç aranan hukuki koşulların sağlanması ve herhangi bir aykırılık olmaması halinde müspet netice ile tamamlanmaktadır.
Mavi kart ile emekli olmak isteyen kişilerin ilgili bakanlığa ibraz edeceği resmi dilekçesi ile birlikte bir dizi belge ve evrakları da iletmesi şarttır. Bakanlıkça istenen belgeler şu şekildedir:
- Yaşanan ülkeden alınmış son bir aya ait çalışma ve ikamet belgesi,
- Yurt dışında yaşanan ülkeye ait sigorta emeklilik kurumunda alınmış son bir aylık sigorta dökümü,
- Kişinin, Türkiye’de ilk kez işe girdiği tarihi gösteren belge,
- Kişinin, Türkiye’de çalıştığı döneme dair SGK hizmet dökümü,
- Mavi kartın aslı ile birlikte bir adet fotokopisi,
- Yaşanan ülkeye ait giriş ve çıkış tarihlerini içeren Emniyet Müdürlüğü belgesi.
Mavi Kart Almanya
Mavi kart uygulamasına zemin hazırlayan 2009 tarihli yasa değişikliği ifade edilmek suretiyle söz konusu uygulama daha net anlaşılacaktır. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 25 gereği Türk vatandaşlığından ayrılma izni talep eden kişilerin yaşadıkları ve çalıştıkları ülkelerde daha güzel hayat standartlarına sahip olması ve birçok haktan faydalanması maksadı ile başka bir devlet vatandaşlığına tabi olmak istemektedir. Türk vatandaşlığından ayrılma iznini alan kimselerin nüfus kütüklerinde yer alan kayıtları kapatılır ve bu kimseler yabancı muamelesine muhatap olurlar. Bu bakımdan, sadece Türkiye Cumhuriyeti yasalarının yabacılara tanıdığı haklardan faydalanabilmekteydiler. Dolayısıyla Türk vatandaşları Türkiye’de kazandıkları müktesep hakları kaybetmekteydiler. 2009 tarihli 6304 sayılı yasa ile değiştirilen 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 28 üzere faydalanacak kişiler ve faydalanacakları hakların alanı genişletilmiştir.
Mavi kart, çoğu zaman icra edilen iş sebebiyle mevcut olunan yabancı ülkelerde daha yüksek yaşam standartlarına erişmek ve siyasal, mali ve sosyal birtakım ayrıcalıklardan istifade etmeyi talep eden Türk vatandaşlarının müracaat ile almak istedikleri resmi belgedir. Mavi kart almak isteyen kişiler evvela izin almak suretiyle Türk vatandaşlığından ayrılır ve sonrasında lazım gelen müracaat işlemleri ile birlikte mavi kart sahibi olurlar. Yasaca ifade edilen haklardan sadece mavi kart sahipleri değil aynı zaman da mavi kart sahibinin yasada ifade edilen dereceye kadar alt soyları da istifade edebilmektedir. Peki, bu haklar nelerdir? Birkaç önemli hakka örnek vermek gerekirse:
- Mavi karta sahip olan kişiler; seçme ve seçilme, ev eşyası ya da muafen araç ithal etme hakları ve mecburi askerlik hizmetini yerine getirme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Söz konusu kimselerin sosyal güvenliğe dair kazanılmış hakları saklı bulunmakta ve bu hakların kullanılması ile ilgili hallerde yasalarda ifade eden hükümlere tabi olmaktadırlar.
- Mavi kartlılar kütüğüne kayıtlı kimseler, bir kadroya dayalı ve kamu hukukuna tabi olmak suretiyle sürekli ve asli kamu hizmeti görevlerini ifa edemezler fakat kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde işçi, geçici ya da sözleşmeli personel sıfatıyla bulunabilirler.
İçişleri Bakanlığı Mavi Kart
Çifte vatandaşlığı haiz kişilerin vatandaşlıklarından birisi Türk vatandaşlığı ise bu kimselerin Türkiye’de bulunduğu süre zarfında gerçekleştirdikleri her resmi işlemlerde Türk vatandaşlığı esas alınmaktadır. Fakat bu kimselerin vatandaşlık bağı ile tabi oldukları diğer devlete karşı hak ve yükümlülükleri saklıdır. Hal böyle iken pek çok Türk vatandaşı yurt dışında daha yüksek standartlara sahip yaşam sürmek, sosyal, siyasal ve ekonomik haklardan faydalanmak maksadı ile bir başka devletin vatandaşlığına geçmek istemektedir.
Bazı önemli Avrupa ülkeleri, Türk Vatandaşlarının Türkiye ile arasındaki mevcut vatandaşlık bağını koparmadan kendi ülkelerine ait vatandaşlık kazanmalarına mani olmak için çifte vatandaşlık yasağı uygulamaya başlamıştır. Uygulama ile birlikte Türk vatandaşlığından ayrılmamanın ve Türk vatandaşlığına tekrar geçmenin sonradan elde edilen yabancı vatandaşlığını yasa nedeniyle kaybetmesine ve sınır dışı edilmesine neden olan ağır ve ciddi yaptırımlar söz konusudur.
İfade edilen düzenleme ve düzenleme ile getirilen yaptırımlardan en çok Almanya ve Avusturya vatandaşlığına geçen Türkler etkilenmektedir. Hal böyle iken kimi sebepler ve yurt dışındaki ülkelerin dayatması nedeniyle Türk vatandaşlığından çıkma izni alarak vatandaşlıktan ayrılmak mecburiyetinde kalan kimselerin nüfus kütüklerinde kayıtları kapatılmakta ve yabancılar ile aynı muameleye tabi tutulmaktadır. Bu itibarla söz konusu kimseler sadece Türk yasalarının yabancılara karşı tanıdığı haklardan istifade edebilmekteydiler. Bu sebeple de Türkiye’de kazanmış bulundukları müktesep haklarını kaybetmekteydiler.
Mavi kart statüsü ile üst paragraflarda ifade edilen sebepler ve yol açtığı neticeler mağduriyet yarattığı için yasa koyucu Türk Vatandaşlık Kanunu’nda bir düzenleme gerçekleştirmiş ve Türk vatandaşlığını kaybeden kimseler birtakım özel haklar tanımıştır. İlk olarak pembe kart olarak çıkan söz konusu kart sayesinde hukuken çifte vatandaş olamayan ancak doğumla birlikte Türk vatandaşı olup daha sonra çıkma izni alarak vatandaşlığını yitiren bireylere ve bu kimselerin üçüncü dereceye kadar ki alt soylarına hemen hemen çifte vatandaşlığa denk kabul edilebilecek bir statü sağlanmıştır. Doktrinde genellikle imtiyazlı yabancılık statüsü şeklinde kullanılsa dahi uygulamada genellikle vatandaş ifadesi kullanılmıştır.
Sonuç
Mavi kart sahipleri mavi kartılar kütüğüne kaydedilir. Mavi kartlılar kütüğü; doğumuyla beraber Türk Vatandaşı olan kişilerin izin almak kaydıyla Türk Vatandaşlığından ayrılması ve ayrılan kişilerin Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28’inci maddesinde ifade edilen altsoylarının kayıtlarının tutulduğu elektronik ortamdaki kütüktür. Mavi kartlılar kütüğüne sadece doğumu sonrası Türk vatandaşlığından izin alarak çıkan ve Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler ile bu kişilerin kanunen ifade edilen alt soyları kaydolabilir. Kart statüsüne sahip olma ve ardından gelen süreç olası bir yanlışlık durumunda hak kaybına neden olacağı için hukuki desteğe muhtaçtır. Bu konuya ait hukuki müktesebatı yeterli bir avukattan danışmanlık almak olası mağduriyetlerin önüne geçmek adına mühimdir.