Karşılıksız Çek Cezası Nedir?
Karşılıksız Çek Şikayet Süresi Nedir?
Karşılıksız çek suçu sebebiyle yapılacak yargılama şikayete bağlı suçlar kapsamında olup şikayetçinin karşılıksızdır işlemi yapıldıktan sonraki 3 aylık şikayet süresi içinde yapacağı başvuru üzerine yargılama İcra Ceza Mahkemesi’nde görülecektir.
Karşılıksız Çek Suçu Davası Hangi Mahkemede Görülür?
Karşılıksız çek suçuna ilişkin davalar; çekin tahsili için ilgili bankaya ibraz edildiği yer ya da çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da çek hesabı sahibinin veya şikâyetçinin ikamet yerindeki İcra Mahkemesinde görülür.
Karşılıksız Çekte İnfaz Süreci Nasıl Olur?
Karşılıksız çek suçu nedeni ile yapılan yargılamada Çek Kanunu’nun 5. maddesinin 10. fıkrasına göre; bu suç için ön ödeme, HAGB (hükmün açıklanmasının geri bırakılması) ve uzlaşma hükümleri uygulanmayacaktır.
Karşılıksız çek suçu sebebiyle mahkum olan ve cezası kesinleşen hükümlüye 5275 sayılı Kanun’un 106. maddesinin 2. fıkrası kapsamında adli para cezasının otuz gün içinde ödenmesi için Cumhuriyet savcısı tarafından ödeme emri tebliğ edilir.
5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. maddesinin 11. fıkrasında göre; karşılıksız çek sebebiyle verilen adli para cezaları Cumhuriyet Savcısının ödeme emrine rağmen ödenmediğinde bu ceza, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 106. maddesinin 3. fıkrasında yazılı “kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin” doğrudan hapis cezasına çevrilecektir.
Ayrıca 5275 sayılı İnfaz Kanunu’nun 106. maddesinin 9. fıkrasına göre; adli para cezasından çevrilen hapis cezasının infazı herhangi bir surette ertelenemez ve bu hapis cezasının infazında koşullu salıverilmeye ilişkin hükümler de uygulanmaz.
Bu kapsamda; 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un “Adli Para Cezasının İnfazı” başlıklı 106. maddesinin 7. fıkrasına göre; Adli para cezası yerine çektirilen hapis süresi üç yılı geçemez. Birden fazla hükümle adli para cezalarına mahkûmiyet hâlinde ise hapis süresi beş yılı geçemez.
Sonuç olarak; karşılıksız çek suçuna sebebiyet veren kişi hakkında İcra Mahkemesi tarafından verilen adli para cezası süresi içinde ödenmediği takdirde bu ceza doğrudan hapis cezasına çevrilir. Hapis cezası adli para cezasından çevrildiğinden dolayı koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik hükümleri de uygulanmayacağından hükümlü; adli para cezasından çevrilen hapis cezası süresini kanun kapsamında ceza infaz kurumunda geçirecektir.
Bunun yanı sıra her ne kadar mahkeme tarafından her bir karşılıksız çek için ayrı ayrı adli para cezasına hükmolunsa da 5275 sayılı kanunun md. 106/f.7 kapsamında tek hükümle tek bir çek için verilen adli para cezasının hapis karşılığı 3 yıl, birden fazla çek hakkında verilen adli para cezasının hapis karşılığı toplamda 5 yılı geçemeyeceğinden ceza infaz kurumunda geçirilecek süre tek bir çek için en fazla 3 yıl, birden fazla çek için ise 5 yıl olacaktır.
Karşılıksız Çek Ceza Zamanaşımı Süresi Nedir?
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun md. 68/f.1-e bendine göre adli para cezalarında ceza zamanaşımı süresi on yıl olduğundan karşılıksız çek ceza zamanaşımı süresi de on yıl olacaktır.
Karşılıksız çek suçunda ceza zamanaşımı süresi mahkemenin mahkumiyet hükmünün kesinleştiği tarihten ya da infazın herhangi bir sebeple kesintiye uğradığı tarihten itibaren başlar ve kalan ceza süresi esasına göre hesap edilir. Hükmün kesinleşmesinden sonra on yıl içerisinde verilen cezanın infaz edilmemesi halinde aynı suçtan dolayı tekrardan dava açılması veya hükümlünün cezalandırılması mümkün olmayacaktır.
Karşılıksız Çek Suçuna İlişkin Diğer Hususlar
Kişinin düzenlemiş olduğu çekin karşılıksız çıkması halinde mahkemece çeki düzenleyene, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilir. Daha önceden kişiye başka karşılıksız çek sebebi ile çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilmiş ise mahkeme tarafından bu yasağın devamı yönünde karar verilir.
Karşılıksız çek sebebiyle yapılan yargılama devam ederken ise mahkeme hükümden önce yargılama süresince re’sen koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verecektir. Yargılama sonuna kadar geçerli olan bu karara karşı itiraz kanun yolu açıktır.
Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilen gerçek veya tüzel kişi daha sonradan adresini değiştirirse fakat değiştirdiği adresi bildirmezse çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı çek hesabı açılırken verilen adrese tebliğ edilir. Bu adresin bankaya hatalı veya doğru olmayacak bir biçimde bildirilmesi ve bildirilen adresin fiilen kullanılmaması hallerinde de tebligat yapılmış sayılacaktır.
Karşılıksızdır işlemi yapılan çekin düzenleyeni hakkında dava açılmış ve mahkemece çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilmiş ise, aleyhinde karar verilen gerçek veya tüzel kişi (yetkili organları aracılığı ile) elinde bulunan, sahip olduğu tüm çek yapraklarını hangi bankalara ait ise o bankalara geri vermek ile mükelleftir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı alan gerçek veya tüzel kişiler adına yeni bir çek hesabı açılması mümkün olmayacaktır.
Çek düzenleme ve çek hesabı açma kararının verilmesine müteakiben bu kararın kendisine tebliğini izleyen on gün içerisinde ilgili kişi bu kararın kendine tebliğinden önce düzenlemiş olduğu ve henüz ödenmeyen çekleri, düzenleme tarihleri, miktarlarını belirtmek suretiyle bir liste yaparak çek yapraklarının alındığı, çek hesabının bulunduğu bankaya bu hususları bildirmelidir. Çek düzenleyen düzenlendiği çeklerin lehtarlarını da biliyor ise bunları da ilgili bankaya iletmelidir.
Çeki karşılıksız çıkan gerçek veya tüzel kişi hakkında yapılan yargılama sonucunda davanın reddedilmesine, beraat kararı verilmesine, davanın düşmesine veyahut ceza verilmesine yer olmadığına ilişkin karar verilir ise daha önceden verilmiş olan çek hesabı açma ve çek düzenleme yasağı da kaldırılacaktır.
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilmesi veya bu yasakların kaldırılması halinde bu hususlar Risk Merkezine MERSİS ile bildirilecektir.
Sonuç
Karşılıksız çek suçu 5941 sayılı Çek Kanununun 5. maddesinde düzenlenen bir suç tipidir. Bu suç şikayete tabi suçlar kapsamındadır ve hamilin şikayeti üzerine İcra Ceza Mahkemesi’nde yargılama yapılır. Karşılıksız çek niteliği itibariyle uzlaşmaya tabi suçlar kapsamında değildir. Ayrıca koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik hükümleri de uygulanmaz. Karşılıksız çek suçu sebebiyle mahkumiyet halinde infaz savcılığı tarafından hükümlüye adli para cezasının ödenmesi için 30 günlük süre verilir. Bu süre içinde cezanın ya da çekin karşılıksız çıkan kısmının alacaklıya ödenmemesi halinde adli para cezası doğrudan hapis cezasına çevrilir. Adil para cezasından hapis cezasına çevrilen suç sebebiyle ceza infaz kurumundan çektirilecek hapis cezası 3 yıldan fazla olmayacaktır. Birden fazla karşılıksız çek sebebiyle mahkumiyet halinde ise ceza infaz kurumundan çektirilecek hapis cezası süresi 5 yılı geçmeyecektir.
