Evlat Edinme ve Evlat Edinme Şartları Nedir?

Evlat edinme kanunda belirtilen şartları haiz olan kişilerce yine evlat edinme şartları taşıyan çocukların, erginlerin veya kısıtlıların ebeveynliğinin üstlenilmesidir. Anne veya baba olma duygusunu yaşamak isteyip de bir takım sebeplerden ötürü çocuk sahibi olamayan eşler, evlenmeyip çocuk büyütme duygusunu tatmak isteyen yetişkinler, ebeveyni olmayan, daha iyi şartlarda yaşamak isteyen veyahut bakıma muhtaç evlat edinme koşullarını sağlayan çocuklar için de evlat edinme kavramı son derece önem arz etmektedir.

Evlat Edinme Şartları

Evlat edinme şartları 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununda düzenlenmiştir. Genel şartların dışında bu husus “küçüklerin evlat edinilmesi” ve “erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesi” olmak üzere ayrıma tabi tutularak iki başlık altında da incelenmiştir. Evlat edinme konusu Türk Medeni Kanununun 305 ila 320. maddeleri arasında düzenlenmiştir.

Türkiye’de Evlat Edinilmesi İçin Şartlar

Evlat edinme genel şartları Türk Medeni Kanununa göre şu şekildedir:

• Evlat edinen, evlat edinilenden  en az onsekiz yaş büyük olmalıdır.
• Eşler kural olarak beraber evlat edinebilirler.
• Eşler birlikte evlat edinme yoluna başvurabilmeleri için evlilikleri minimum beş yıldır devam ediyor olmalıdır.
• Eşlerin evliliği beş yılı tamamlamamış ise bu kez yaşlarına bakılır. Eşlerin evliliği beş yıllık süreyi karşılamıyor ise otuzuncu yaşlarını tamamlamış olmaları şartı aranır.
• Evlilikleri en az iki yıldır sürmüş olması kaydı ile eşlerden biri, diğer eşin çocuğunu evlat edinebilir.
• Eşlerden biri otuz yaşını bitirmiş olması şartı ile birlikte evlat edinilmesinin mümkün olmadığını kanıtlar ise tek başına da başvuruda bulunabilir. Fakat bunun için kanunda belirtilen seçimlik şartlar vardır. Bunlar; diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun olması veya iki yıldır kayıp olması veyahut nerede olduğunun diğer eş tarafından bilinmemesi ya da iki yıldan fazla olmak üzere eşlerin birbirinden ayrı yaşıyor olmaları. Bu hususların herhangi birinin varlığı durumunda eşlerden biri tek başına başvuru hakkına sahip olur.
• Otuz yaşını doldurmuş olan evli olmayan kişi tek başına evlat edinebilir.

Küçüklerin Evlat Edinilmesi Şartları

Küçüklerin evlat edinilmesi şartları, genel şartların yanında aranan özel şartlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu özel şartlar aşağıdaki gibidir:

• Evlat edinilmek istenen küçük, evlat sahibi olmak isteyen tarafından en az bir yıllık süre boyunca bakılmış ve eğitilmiş olmalıdır.
• Evlat edinme herhalde küçüğün yararına olmalıdır.
• Evlat edinenin kendi çocuklarının hakları hakkaniyet gereği açık bir şekilde zarar görmemelidir.
• Ayırt etme gücüne haiz olan küçüğün rızası önemlidir. Rızası yok ise evlat edinilemez.
• Ayırt etme gücüne sahip olsun veya olmasın vesayet altındaki küçük, vesayet daireleri tarafından verilen izin ile evlat edinilebilir.
• Bu hususta, evlat edinilecek olan küçüğün ana ve babasının rızası aranır. Rıza verilmesi halinde verilen işbu rıza beyanı, anne ve babanın veya küçüğün oturdukları yer mahkemesinde yazılı veya sözlü olması fark etmeksizin tutanağa geçirilir.
• Ana ve baba tarafından verilecek olan rıza küçüğün doğumundan itibaren altı haftalık süreyi tamamladıktan sonra verilebilir. Ana ve baba tarafından verilen rıza altı haftalık süre içerisinde geri alınabilir. Geri alınma durumunda evlatlık ilişkisi kurulmaz. Lakin geri almadan sonra bir kez daha ana ve baba tarafından rıza verilir ise bu rıza bir daha geri alınamaz.

Ana ve Babanın Rızasının Aranmadığı Haller

Ana ve babanın rızasının aranmadığı haller ise şöyledir:

1. Ana ve baba ayırt etme gücünden yoksunsa veya ana ve babanın kim olduğu bilinmiyor ya da uzun bir süredir haber alınamıyor ise,
2. Ana ve baba gerekli özen ve yükümlülüğü küçüğe göstermiyorsa.

Bu iki durumda ana ve babanın küçüğün evlat edinilmesinde rızası aranmaz.

Erginlerin ve Kısıtlıların Evlat Edinilmesi

Erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesi, aynı küçüklerin evlat edinilmesinde olduğu gibi evlat edinme genel şartlarının yanında özel şartlar taşımaktadır. Bunlar:

• Erginlerin ve kısıtlıların evlat edinebilmesi için, evlat edinenin eğer var ise altsoyunun açık rızası olmalıdır.
• Evlat edinecek olan evli ise muhakkak  diğer eşin rızasının varlığı aranır.
• Sürekli bakıma muhtaç ve evlat edinen tarafından beş yıl boyunca bakılmış ise
• Küçükken minimum beş yıllık süre boyunca evlat edinen tarafından bakılmış ise
• Sayılanlar dışında diğer haklı sebeplerin olması durumunda, evlat edinen ve evlat edinilen aile halinde beş yıldır birlikte yaşıyor ise evlat edinilmesi mümkündür.

Evlat Edinme Yaşı

Evlat edinme yaşı, birlikte ya da tek başına evlat edinme hallerinde farklılık arz etmektedir. Eşler birlikte evlat edinecek ise en az beş yıl süre ile evli olmaları halinde yaş şartı aranmamaktadır. Eşlerin evliliği beş yılı tamamlamamış ise, eşler en az otuz yaşını tamamlamış olmalıdırlar. Kişi evli değil ve tek başına evlat sahibi olmak istiyor ise en az otuz yaşını tamamlamalıdır. Evlat edinen, evlat edinilenden en az 18 yaş büyük olmalıdır.

Evlat Edinme Ücreti Var Mı?

Evlat edinme ücreti adı altında bir ücret evlat edinenden talep edilmemektedir ve tamamen gönüllük esasına dayanmaktadır. Evlat sahibi olmak isteyen kişiler bulunduğu ülkelerin kanunlarına uygun bir şekilde gerekli merci veya mahkemelere başvuruda bulunabilirler. Gerekli şartları taşımak kaydı ile herhangi bir ücret ödemeksizin evlat edinebilirler.

Nereye Başvurulmalıdır?

Evlat edinme için Asliye Hukuk Mahkemesi derecesinde olan Aile Mahkemelerine başvurulmalıdır. Evlat edinme hususunda görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise eşler birlikte evlat edinecek ise eşlerden birinin veya tek başına evlat edinilecek ise evlat edinecek olan kişinin oturma yeri Aile Mahkemesi yetkili mahkemedir. Aile Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde, başvuru Asliye Hukuk Mahkemesine yapılmalıdır.

Evlat Edinilme Süreci Ne Kadar Sürer?

Evlat edinme süreci, görevli ve yetkili mahkemeye başvurulması ile başlar. Görevli olan mahkemede evlat edinende ve evlat edinilende kanunda belirtilen şartların varlığı aranılarak incelenir. Yapılan incelemede evlat edinme arzusu olan kişinin talebi değerlendirilerek neticelendirilir. Mahkemeden talepte bulunan eşlerin veyahut bekar (hiç evlenmemiş ya da çekişmeli boşanma davası ya da anlaşmalı boşanma ile boşanmış) kişinin talebi kabul veya reddedilir. Talebin kabul edilmesi halinde, mahkeme kararının kesinleşmesi ile evlat edinen ve evlat edinilen arasında yapay soybağı kurulmuş olur. Mahkeme süreci, davanın görüldüğü mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişebilir.

Evlatlık İlişkisi Nasıl Sona Erdirilir?

Evlat edinme ilişkisi yetkili Aile Mahkemesinin veya Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde yetkili Asliye Hukuk Mahkemesinde sona erdirilebilir. Evlat edinme ilişkisinin mahkeme kararıyla sona erdirilebilmesi için belirli şartların vuku bulması veyahut bu hususa ilişkin kanunda belirtilen esas veya usulde eksiklik olması gerekir. Bu şartlar Türk Medeni Kanununda tahdidi olarak sayılmışlardır. Kanunda sayılan haller dışında evlatlık ilişkisinin sona erdirilmesi mümkün değildir.

Sonuç

Evlat edinme evlat edinen ile evlatlık arasında mahkeme kararı ile yapay soybağı kurulmasını sağlar. Evlat edinme şartları Türk Medeni Kanununda düzenlenmiştir. Evlat edinebilmek için kanunda düzenlenen şartları haiz olmak gerekmektedir. Evlatlık edinme ülkemizde ücretsiz ve gönüllülük esasına dayanmaktadır. Görevli ve yetkili mahkemeye başvurularak evlat sahibi olmak mümkündür. Evlatlık ilişkisi mahkeme kararının kesinleşmesi ile hüküm ve sonuçlarını doğurur. Unutmamak gerekir ki evlatlık ilişkisi sadece doğumla değil, evlat sahibi olma ile de kurulabilir.