Taksir Ne Demek?
Taksir Ne Demek TDK
Türk Ceza Kanununda Taksir Kavramı
Taksir Türk Ceza Kanununun 22. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Bu madde 6 fıkradan oluşmaktadır. Türk Ceza Kanununun 22. maddesinin 1. fıkrasında bu kapsamda fiillerin kanunda sayılan suçlardan olması halinde failin cezalandırılacağı hüküm altına alınmıştır. Türk Ceza Kanununun 22. maddesinin 2. fıkrasında ise basit/ bilinçsiz/ adi taksirin tanımı yapılmıştır. Kişinin gerekli dikkat ve özeni göstermemesi, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranması halinde öngörülebilir olan lakin öngöremediği sonucun ortaya çıkması halidir.
Türk Ceza Kanununun 22. maddesinin 3. fıkrasında; failin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareket etmesi sebebiyle öngörebildiği neticenin gerçekleşmesini istememesine rağmen gerçekleşmesi halinde bilinçli taksir söz konusu olacağından bahsedilmiştir. Türk Ceza Kanununun 22. maddesinin 4. fıkrasında; kişiye verilecek olan cezanın kusuru oranında belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
Türk Ceza Kanununun 22. maddesinin 5. fıkrasında; birden fazla fail mevcut ise bu faillere aynı ceza verilmeyecek, her faile kusuru oranında ayrı ayrı cezalar verilecektir. Bu tip suçlarda cezanın belirlenmesinde kusurluluk büyük önem arz etmektedir. Türk Ceza Kanununun 22. maddesinin son fıkrasında ise; basit/ adi/ bilinçsiz taksir ile suç işleyen fail bu suçtan dolayı kişisel ve ailevi olarak mağdur olmuş ise ve bu mağduriyet sebebiyle ceza verilmesi artık gereksiz durumu gelmiş ise faile ceza verilmeyecektir. Böyle bir durum bilinçli taksirde söz konusu olur ise; kişiye verilecek olan ceza yarıdan altıda birine kadar indirilebilecektir.
Taksirli Suçların Unsurları Nelerdir?
Taksirli suçların varlığı için aşağıdaki şartların bir arada gerçeklemesi gerekmektedir:
- Kişinin dikkate ve özen yükümlülüğüne aykırı davranması,
- Ortaya çıkan sonucun öngörülebilir olması,
- Failin yapmış olduğu fiil ile oluşan suç arasında illiyet bağı bulunması. Yani ortaya çıkan suç ve yapılan fiil arasında bir bağ olması, fiilin sonucu etkilemesi,
- Ortaya çıkan neticenin kanunda suç olduğunun ve taksir ile işlenmesi halinde cezalandırılacağının hüküm altına alınmış olması. Bu tip suçlar kanunda sınırlı olarak sayılmıştır.
Taksirle İşlenebilen Suçlar Nelerdir?
Bu tip suçlar kanunda açıkça belirtilmiştir. Aşağıda birkaç örnek paylaşmak faydalı olacaktır.
- İflas (TCK madde 162)
- Yaralama (TCK madde 89)
- Öldürme (TCK madde 85)
- Yasaklanan bilgileri açıklama (TCK madde 336)
- Çevrenin kirletilmesi (TCK madde 182)
- Genel güvenliğin tehlikeye sokulması (TCK madde 171)
- Casusluk fiillerinin işlenmesi (TCK 338)
TCK Madde 162’de Düzenlen İflas Suçunun Cezası Nedir?
Tacir olmak gerekli dikkat ve özenin gösterilmesini de beraberinde getirir. İşlerinde gerekli dikkat ve özeni göstermesi tacire kanunlar tarafından verilmiş bir görevdir. İşte kanunda bahsedilen bu gerekli dikkatin gösterilmesi ve özen yükümlülüğüne uyulmaması halinde tacir iflas ederse hakkında iki yıldan bir yıla kadar hapis cezası verilir.
TCK Madde 89’da Düzenlenen Yaralama Suçunun Cezası Nedir?
Bu madde hükmü gereğince bir başkasının vücuduna acı vermek suretiyle zarar veren, sağlığını bozan ya da algılama yeteneğine zarar veren fail üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır veya adli para cezası verilir. Yine bu suçun nitelikli hali 89. maddenin 2. ve 3. fıkralarında sayılmıştır. 2. fıkrada sayılan nitelikli hallerde ceza yarı kat oranında artırılırken, 3. fıkrada sayılan nitelikli hallerde ise ceza bir kat artırılacaktır.
TCK Madde 85’de Düzenlenen Öldürme Suçunun Cezası Nedir?
TCK madde 85’de hüküm altına alınan öldürme suçunu işleyen faile iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası verilir. Fail birden fazla kişinin ölümüne veya aynı zamanda yaralanmasına sebep olmuş ise hapis cezası 12 yıldan 15 yıla kadar artırılabilecektir.
TCK Madde 182’de Düzenlenen Çevrenin Kirletilmesi Suçunun Cezası Nedir?
Bu maddeye göre çevreye zarar verecek bir biçimde atıkların toprak su veya havaya verilmesi halinde fail adli para cezası ile cezalandırılır. Bu atıklar çevrede kalıcı bozulmalar yaratır ise fail iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Fail tarafından atılan atıklar hayvanlara, insanlara, doğaya zarar verir, genetik mutasyonlara sebep olur, tedavisi zor olan bir takım hastalıkların ortaya çıkmasına sebebiyet verirse fail bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
TCK Madde 171’de Düzenlenen Genel Güvenliğin Tehlikeye Sokulması Suçunun Cezası Nedir?
Bu madde kapsamında yapmış olduğu fiiller ile toprak kaymasına, sele, taşkına, bina çökmesine, yangına, çığ düşmesine sebep olan kişi işlemiş olduğu fiilin başkalarının vücut bütünlüğüne veya malvarlıklarına zarar vermesi halinde üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
TCK Madde 336’da Düzenlenen Yasaklanan Bilgileri Açıklama Suçunun Cezası Nedir?
Yetkili makam veya kurumlar tarafından açıklanması yasaklanan bilgileri açıklayan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir. Bu suç savaş zamanında, devletin aleyhine veya askeri gücünü azaltmaya yönelik işlenmiş ise üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası verilebilecektir.
Bilinçli Taksir Ne Demek?
Bilinçli taksir Türk Ceza Kanununun 22. maddesinin 3. fıkrasında tanımlanmıştır. Hüküm altına alınan maddenin ilgili fıkrasına göre; kanunda aranan dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılması halinde ortaya çıkabilecek olan suçun fail tarafından öngörülmesine rağmen kendi kişisel becerilerine veyahut bir başka şeye güvenerek sonucu istememesine karşılık kanununun suç tanımındaki unsurun gerçekleşmesi halinde ortaya çıkmaktadır. Örneğin; şoförlük becerilerine güvenen failin süratli bir şekilde araç kullanırken bir yayaya çarparak ölümüne sebep olması gibi.
Bilinçsiz Taksir Ne Demek?
Bilinçsiz taksir temel haldir. Failin gerekli dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranması, öngörülebilir sonucu öngörememesi halinde ortaya çıkmaktadır. Örneğin; boş arazide kuş avlayan avcının çalılıklar arkasından güçlü bir ses gelmesi sebebiyle ayı zannederek bir kişiyi vurması gibi.
Bilinçli ve bilinçsiz taksir arasındaki farklar şunlardır:
- Bilinçlide öngörülebilir sonuç fail tarafından öngörülebilmişken, bilinçsizde ise öngörülebilir sonuç fail tarafından öngörülememiştir.
- Bilinçlide kişisel özelliklere, becerilere güvenilmekte iken; bilinçsizde böyle bir durum söz konusu değildir.
- Bilinçlide verilen cezalar, bilinçsize göre daha yüksektir.
Bilinçli Taksir ve Olası Kast Ayrımı
Bilinçli taksir ile olası kast kavramlarının farklı şunlardır:
- Her iki durumda da sonuç öngörülebilmektedir.
- Bilinçlide sonuç öngörülmesine rağmen fail tarafından kati surette istenmemektedir. Sonucun gerçekleşmeyeceğine inanç tamdır, şahsi yeteneklere güven söz konusudur. Olası kastta da sonuç öngörülebilmektedir ancak fail tarafından sonucun engellenmesi için hiçbir şey yapılmadığı gibi “olursa olsun” denerek hareket edilmektedir.
- Olası kastla işlenen suçlarda verilen cezalar daha ağırdır.
Sonuç
Taksir kanunda aranan gerekli dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılması sonucu, öngörülebilir bir suçun istenmeyerek işlenmesi halidir. Bilinçli taksirde öngörülebilen sonuç fail tarafından da öngörülebilmekte ve fail kişisel yeteneklerine güvenerek kanunda suç sayılan sonuca ulaşmamak için bir çaba göstermiş olmasına rağmen suçun gerçekleşmesi halinde ortaya çıkmaktayken bilinçsiz/ adi/ basit taksirde ise sonuç fail tarafından hiç öngörülememektedir. Bu suçlar kanunda sınırlı olarak sayılmış olmakla birlikte bunlar dışında bu tip bir manevi unsur ile başka bir suçun oluşması mümkün olmayacaktır.
