Derdest Ne Demek?

Derdest ne demek noktasında genel bir tanım yapılmakla birlikte yasal bir tanım yapmak oldukça güçtür zira derdest ne demek sorusuna Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu tarafından farklı maddelerde yer verilmiş olmakla beraber doğrudan derdest ne demek kavramını açıklayan bir hükme yer verilmemiştir. Derdest ne demek hususunda, aynı davanın daha önce açılmış ve devam eden hali olarak tanımlamalar yapılmakta ve bu hal HMK’da artık bir dava koşulu olarak kendisine yer bulmaktadır. Derdest ne demek başlığı altında merak edilen derdest dava kavramı ile bir davanın devam ediyor olması anlaşılmaktadır. Devam eden bir davada kesin hüküm verilinceye değin söz konusu dava derdest haldedir. Yani bir başka ifade ile derdest davadan kasıt görülmekte olan ve henüz karar verilmemiş yani kesinleşmemiş davadır.

Derdest Dava Ne Demek?

Derdest ne demek başlığı altında ifade edilen genel tanım yani derdest dava tanımı; tarafları ya da konusu bakımında mevcutta açılan ve görülmekte olan bir davanın herhangi bir mahkemede tekrar açılmasıdır. Derdestlik itirazı da derdest ne demek başlığı ile birlikte sıkça merak edilen kavramlar arasındadır. Derdestlik itirazının tanımı öğretide çeşitli yaralar tarafından ifade edilmiş olup bu tanıma göre derdestlik itirazı; konusu ya da tarafları itibariyle halihazırda açılmış bulunan ve görülmeye devam edilen bir davanın herhangi bir mahkemede bir ikinci kez açılmasına karşın yapılan itirazdır.

Türk Hukuk Sisteminde Hukuk Usulu Muhakemeleri Kanununun 187 ve 194. Maddelerinde derdest rüyet şeklinde kullanılan bu kavram yani Farsça kökenli derdest kavramı görülmekte olan, incelenmeye devam edilen manasını taşır. Kökeni Arapça olan rüyet sözcüğü ise aynı derdest gibi bakma, görme manalarını ihtiva eder. HMUK tarafından kullanılan derdest rüyet kavramı da bu iki sözcüğün bir arada kullanılması ile oluşturulmuş bir hukuki terimdir. Söz konusu kavramın kanunda kullanılma biçimi şu şekilde örnek olarak verilebilir:

Madde 194 – Aynı davanın diğer mahkemede derdesti rüyet olduğuna müstenit itirazatı iptidaiyenin kabulü halinde dava ikame edilmemiş addolunur.

Derdest Etmek Ne Demek?

Derdest ne demek sorusunun sözcük anlamı farklı, hukuki terminolojide kullanımı ile ortaya çıkan manası farklıdır. Derdest ne demek hususu şayet TDK referans alınarak yanıtlanırsa; yakalama, tutma, ele geçirme anlamlarını içerir. Derdest ne demek kavramının hukuki terminolojideki karşılığı ise “görülmekte olan” anlamını ihtiva eder. Derdest etmek ise “yakalanmak” anlamını taşır.

Derdest Dosya Ne Demek?

Derdest ne demek veya derdest dosya ne demek, aynı davanın daha önceden açılmış olması ve halihazırda görülüyor olmasıdır ve derdestlik hali medeni usul hukuku gereği artık bir dava koşulu sayılmıştır. Konusu, nedeni ve tarafları aynı olan davalar aynı dava olarak adlandırılır. 1 Ekim 2011 yürürülük tarihine sahip 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu referans alındığı takdirde derdestlik halinin bir dava şartı olduğu görülür.

Derdestlik hali, medeni usulde gerek ön inceleme safhasında ve gerekse davanın diğer aşamalarında gözetilir. Şayet derdestlik hali tespit edilirse bu durumda ikinci davanın usulden ret edilmesi gereklidir. Derdest dosya, derdest dava ve derdest ne demek hususunda örnek bir Yargıtay kararı incelenirse:

Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 2017/1465 E. 2017/5752 K. sayılı ve 06.07.2017 tarihli kararı:

”HMK’nun 114/1-ı maddesinde aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte (derdest) olmaması dava şartları arasında düzenlenmiştir. Derdestlik, dava açılmasının usul hukuku bakımından ortaya çıkardığı sonuçlardan biridir. Aynı konuda, aynı taraflar arasında, aynı dava sebebine dayanarak daha önce bir dava açılmış ve bu dava görülmekte ise, aynı konunun yeni bir davaya konu yapılması mümkün değildir. Çünkü, aynı konuda iki dava açılmasında davacının korunmaya değer bir menfaati yoktur.

Hukuk Muhakemesi Kanunu’nun 150/7. maddesinde ‘Hangi sebeple olursa olsun açılmamış sayılan davadaki talep dahi vaki olmamış sayılır.’ hükmü yer almaktadır.

Davanın açılmamış sayılması kararı temyizi kabil niteliktedir. Ancak, derdestlik yönünden kararın temyiz edilmeyerek veya temyiz aşamasından geçerek kesinleşmesini aramaya gerek yoktur. Bu kural ile davaların takipsiz bırakılmasını önlemek amacı güdülmüştür. Bu itibarla, davanın taraflarca takip edilmemesi sebebiyle dosyanın işlemden kaldırılması tarihinden itibaren 3 ay içinde dava yenilenmediği takdirde davanın açılmamış sayılmasına dair oluşan tüm yasal hüküm ve sonuçlar başkaca bir işleme bağlı olmadan doğrudan doğruya yürürlük kazanır. Derdestlik, dosyanın işlemden kaldırılması tarihinden 3 aylık süre ile sınırlıdır ve bu süre hak düşürücü niteliktedir. Ancak bu hükümler, davanın açılmamış sayılmasını gerektiren şartların salt doğumu ile kendiliğinden ortadan kalkar ve dava derdest olmaktan çıkar. Zamanaşımını kesme etkisi dahi sona erer. Hukuk Genel Kurulu’nun 18.09.1996 tarih E:1996/19-461 – K:1996/607 Sayılı kararı da bu doğrultudadır.”

Derdest Edilmek Ne Demek?

Derdest edilmek; derdest etmek kavramının edilgen hali olup yakalanmak manasına gelir. Ancak derdest ne demek sorusu genellikle hukuk zemininde yanıtı aranan bir sorudur. Hukuken derdest ne demek kavramı yanıtlandığında; davanın görülmekte yani incelenmekte olduğu manasını ihtiva etmektedir. Derdest ne demek sorusunun bir diğer yanıtı birbirinin aynısı olan iki davanın açılmış, inceleniyor olması şeklinde cevaplanır. Davanın tekrarlanması şeklinde de ifade edilebilen derdestlik halinde sonradan açılan davanın usulden reddine karar verilmesi gerekecektir.

Davanın Derdest Olması Ne Demek?

Davanın derdest olması ne demek veya kısa ifade ile derdest ne demek konusunda yasal mevzuatta yer alan net bir tanım bulunmamaktadır. Fakat düzenlemeler ile birlikte uygulama göz önüne alındığında genel bir tanım yapılabilmektedir. Bu tanıma göre derdest ne demek hususunda; daha önceden açılmış ve şu anda da incelenmekte olan bir davanın bir ikinci kez aynı ya da bir başka mahkemede tekrar açılması halinde sonradan açılan davanın açılmamış sayılmasına yani usulden reddine karar verilmesine şeklinde bir tanımlama yapılabilir. Hukuki araştırmalara konu olan derdest ne demek hususu ifade edildiği üzeredir.

Hukukta Derdest Ne Demek?

Hukukta derdest ne demek yani derdestlik hali, konusu ve tarafları aynı olan bir davanın kesinleşmeden aynı ya da başka bir mahkemede tekrar açılması halidir. Hukuk Usulu Muhakemeleri Kanunu gereği derdestlik durumu bir itiraz içermekte idi. HUMK kapsamında derdestlik tespit edildiği takdirde davanın açılmamış sayılmasına karar verilmekte idi. İdari yargıda ise mevzuatta derdestlik ile alakalı herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak idari yargılama hukukunda da derdestlik hali mevcut olabilir. Bu durumda derdestlik hali için medeni usul hukukuna ifade edilen kural, hüküm ve sonuçlar kıyas yolu ile uygulanmaktadır.

Hukukta derdest ne demek sorusuna yanıt aranırken derdestlik halinin hem medeni usulde hem de idari yargıda bir dava şartı olduğu bilinmelidir. Buradan hareketle derdestlik durumu yargılama sürecinin her safhasında taraflarca ileri sürülebilen bir durumdur. Taraflarca ileri sürülebileceği gibi derdestlik hali hakim tarafından re’sen dikkate alınabilir. Yapılan incelemelerde derdestliğin tespit edilmesi durumunda bir sonraki davanın usulden reddine karar verilir. Bu noktada daha önceden Danıştay derdestlik halinde hem davaların birleştirilmesi hem de davaların incelenmeden ret edilmesi gibi farklı kararlar vermekteydi ancak HMK döneminde yani yeni kanun sürecinde artık davanın usulden reddine karar verilmesi lazım gelmektedir. Hukukda derdestlik hali ve derdest ne demek hususu bu şekilde yanıtlanabilir.

Sonuç

Derdest ne demek veya derdest dava ne demek sorusu hukuk zemininde birçok kişi tarafından yanıtı aranan sorulardandır. Derdest ne demek sorusuna verilen yanıtlar genel bir açıklama mahiyetindedir. Zira derdest ne demek sorusuna yasaca net bir tanımlama yapılmamıştır. Fakat tamamlayıcı kurallar ve uygulamalar dikkate alınarak derdest ne demek sorusu genel çerçevede yanıtlanabilmektedir. Bu doğrultuda derdest ne demek sorusuna, daha önceden hem tarafları hem de konusu itibariyle aynı olan ve açılan bir davanın henüz kesinleşmeden yani görülmesi devam ederken aynı ya da farklı bir mahkemede tekrar açılması halidir. Bu durum taraflarca ileri sürülebileceği gibi hakim tarafından re’sen de dikkate alınabilir. Derdestlik halinin tespiti durumunda ise ikinci kez açılan yani sonradan açılan davanın usulden reddine karar verilir.