Veraset ve İntikal Vergisi

Veraset ve intikal vergisi Miras Hukuku kapsamında mirasçıların ödemekle yükümlü oldukları bir vergi çeşididir. Veraset ve intikal vergisi noktasında kişilerin başka karşılıksız yollardan mal sahibi olmaları durumunda da bu tür bir vergi ödemekle mükellef oldukları görülmektedir. Veraset ve intikal vergisi, Miras Hukuku kapsamında sıkça gündeme gelir. Bu nedenle veraset ve intikal vergisinin net anlaşılabilmesi adına Miras Hukukuna ilişkin temel bilgilerin bilinmesi gerekir.

Miras bırakanın vefat etmesi durumunda mirasçı olarak adlandırılan yasal mirasçılar ve atanmış mirasçıların hakları gündeme gelir. Muris vefat eden kişi olurken murisin terekesi de mirasçılara bırakılanları tanımlamakta kullanılır. Tereke üzerinde söz sahibi olanlar yasal mirasçıların yanı sıra atanmış mirasçılardır. Murisin vefatının ardından mirasçıların devlet dairelerinde işlem yapabilmeleri için gerekli olan yasal işlemleri tamamlamaları yasal bir zorunluluktur.

Veraset ve intikal vergisi de bu tür işlemlerden biridir. Vefat eden kişinin ardından mirasçıların yapmak zorunda oldukları hukuki işlemeler olurken Miras Hukuku açısından zümre sistemine göre hareket edildiği görülür. Zümre sistemi olarak adlandırılan durum derecelendirme sistemi olarak da bilinen ve mirasçıların vefat edene yakınlıklarını ifade eden hukuki bir uygulamadır. Tereke üzerinde yasal mirasçıların kanunen hak sahibi olduğu görülürken atanmış mirasçıların da bu haklardan yararlanması mümkündür.

Veraset ve intikal vergisi kanunu ile düzenlenen veraset ve intikal vergisine ilişkin kanun koyucu vergi mevzusunu şu şekilde ifade etmiştir:

Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye’de bulunan malların veraset tarikiyle veya her hangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir tarzda bir şahıstan diğer şahsa intikali Veraset ve İntikal Vergisine tabidir. Bu vergi, Türk tabiiyetinde bulunan şahısların ecnebi memleketlerde aynı yollardan iktisabedecekleri mallara da şamildir. Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetindeki bir şahsın Türkiye hudutları dışında bulunan malını veraset tarikıyle veya sair suretle ivazsız bir tarzda iktisabeden ve Türkiye’de ikametgahı olmıyan ecnebi şahıs bu vergi ile mükellef tutulmaz.

Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi

Veraset ve intikal vergisi ödemesinin yapılabilmesi için veraset ilamının alınmış olması gerekmektedir. Veraset ilamı yasal ya da atanmış mirasçılardan herhangi biri tarafından kimliğin ispat edilmesi koşulu ile alınır. Noterden ya da Sulh Hukuk Mahkemesi’nden bu belgeler temin edilmektedir.

• Veraset ve intikal vergisi ile ilgili olarak veraset ilamının alınmasının ardından mirasçıların tereke üzerindeki yasal paylarının üzerlerine geçirilebilmesi için bir vergi ödenmesi zorunludur. Bu vergi de veraset ve intikal vergisi olarak adlandırılır.
• Veraset ve intikal vergisi için beyanname verilmesi gerekmektedir. Beyanname hazırlanacağı zaman ise vergi dairesinden bu işlemlerin yapılabilmesi mümkündür. Ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesi üzerinden de online olarak bu işlemler gerçekleştirilebilir.
• Veraset ve intikal vergisi için hazırlanacak beyanname öncesinde bazı evraklara gerek olur. Bu belgeler arasında veraset ilamı öncelikli olarak gelmektedir. Veraset ilamı çıkartılmadan vergi dairesine vergi ödemesi yapılamamaktadır.
• Emlak sahibi olunması durumunda bunlara ilişkin belediyelerden alınacak vergi değerini beyan edecek belgeler, banka hesaplarına ilişkin bankadan alınacak evraklar hazırlanmalıdır. Vefat edenin herhangi bir ortaklığı ya da şirket üyeliği varsa bu tür resmî belgelerin hepsinin temin edilmesi gerekmektedir.
• Veraset intikal vergisi başvurusundan önce bankalardan ya da farklı kurumlardan alınacak tüm resmi evraklarda ölüm belgesi ile birlikte veraset ilamının aslının yetkililer tarafından istendiği görülmektedir. Bundan dolayı da vefat dolayısı ile mirasçılar mal paylaşımı yapacaksa yani miras paylaşımı yapılacaksa veraset ilamı ilk alınması gereken belgelerden biridir.
• Veraset ve intikal vergisi ödeneceği zaman belgelerin eksiksiz ve tam olarak yetkili mercilere sunulması gerekmektedir. Veraset ve intikal beyannamesi aracılığı ile yasal işlemlerin başlatılması söz konusu olur.

Veraset ve İntikal Vergisi Hesaplama

Veraset ve intikal vergisi hesaplama yapılırken vergiye konu olacak malların değeri hakkında bilgi sahibi olunması gerekir. Bunun için de yetkili kurumlardan alınacak resmî belgelere gerek duyulur. Bu hesaplama sırasında mirasın açıldığı tarih esas alınır. Bir diğer yöntem ise malların hukuken kazanıldığı tarihe göre hareket edilmesidir.

Veraset ve intikal vergisi ödeneceği zaman dikkat edilenlerden biri de kazanım miktarının istisna sınırlarının içinde yer alıp almadığıdır. İstisna sınırları her yıl açıklanmaktadır. Bu sınırın içinde yer alan kazanımlarda vergi ödemesi yapılmamaktadır.

Veraset intikal vergisi ilk 380.000 TL için %1 oranında belirlenir. Bu oran veraset yoluyla intikallerde geçerlidir. İvazsız intikallerde ise oran %10’dur. Sonra gelen 900.000 TL için %3 ivazsız intikallerde ise %15’tir. Ardından gelen 1.900.000 TL için %5 ve ivazsız intikal için %20’dir. 3.600.000 TL için %7 ödenirken ivazsız bir intikal için bu oran %25’tir. Son olarak da matrah 6.780.000 TL’yi aştığında %10 vergi ödenir. İvazsız bir intikal içinse %30 vergi ödenmesi gerekir.

Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi Nasıl Doldurulur?

Veraset ve intikal vergisi mirasçıların ya da karşılıksız yollardan mal sahibi olanların ödemekle yükümlü olduğu bir vergidir. Bu verginin ödenebilmesi içinse öncelikle veraset ilamı çıkarılır. Miras yolu ile yapılacak intikallerde mirasçılardan herhangi biri bu ilamı noterden ya da Sulh Hukuk Mahkemesi’nden alabilmektedir. İfade edilen verginin ödenebilmesi için vergi beyannamesi doldurulmaktadır. Bu vergi beyannamesi bizzat vergi dairesine müracaat edilerek doldurulabilmektedir. Ayrıca Gelir İdaresi Başkanlığı internet adresi de beyannamenin doldurulabileceği adrestir.

Veraset ve intikal vergisi beyannamesi verilmeden önce de bazı resmî belgelerin hazırlanması gerekir. Bu belgeler için de ölüm belgesi ve veraset ilamı ile yetkili kurumlara başvurulur. Belgeler toplandıktan sonra da vergi dairesine müracaat edilir.

Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi Örneği

Veraset ve intikal vergisi verileceği zaman vergi dairesine gidilirken belgelerin eksiksiz ve tam olması gerekir. Veraset ve intikal vergisi beyannamesi fiziki ortamlarda verileceği zaman matbu bir evraktır. Bu evrak üzerinde yer alan bölümlerin doldurulması gerekir. Online olarak doldurulacağı zaman ise internet üzerinden belgeye ulaşılabilir.

Gelir İdare Başkanlığı tarafından hazırlanan bu evrakta hangi vergi dairesine verilecekse bu bölümün doldurulması gerekmektedir. İntikalin şekli de belgenin en üst kısmında yer alan kutucuklarda işaretlenmelidir.

Veraset ve intikal vergisi beyannamesinde yer alan tablo 1 kısmında ölenin veya ivazsız intikalde bulunanın bilgilerinin yer alması gerekmektedir. Vergi kimlik numarası, soyadı, baba adı ve mesleği doldurulması gereken bilgilerdir. Söz konusu vergi beyannamesi üzerinde yer alan diğer bilgiler ise ölüm yeri ve tarihinin yanı sıra ikametgâh veya işyeri adresidir. Tablo 2 ise mükelleflere ilişkin bilgilerin yer aldığı kısımdır. Bu bölümde ise mükelleflerin vergi kimlik numaraları ve isim adres bilgileri doldurularak imzalanmalıdır.

Veraset ve intikal vergisi beyannamesi üzerinde yer alan tablo 3 intikal eden gayrimenkul malları ilgilendirmektedir. Buradaki bilgiler de bina, arsa veya arazi olarak düzenlenmiş durumdadır. Tablo 4 intikal eden menkul malların yanı sıra diğer servet unsurlarını içermektedir.

Vergi beyannamesi üzerinde yer alan tablo 5 indirilecek borçların yanı sıra masrafları kapsamaktadır. Bu beyanname verileceği zaman veraset ilamı, ölüm ve mirasçı bildirimi, gayrimenkul tapu fotokopileri, gayrimenkul mallarda ilgili belediyeden alınan emlak vergisine esas olan değer gösteren belge, indirilmesi istenen borç ve masrafları içeren belgeler ve ticari bilanço ile gelir tablosu da birlikte hazır edilmelidir. Bunun yanı sıra araç ve tescile tabi diğer menkuller için tescil belgesi fotokopileri de gerekmektedir.

Veraset ve intikal vergisi beyannamesi verileceği zaman veraset ilamı da denen mirasçılık belgesi alınır ve interaktif vergi dairesi internet sayfasından Veraset İşlemeleri kısmından işlem yapılır. Bunun yanı sıra fiziki ortamlar üzerinden de vergi beyannamesi verilebilir.

Kişilerin hazırladıkları evraklarla birlikte vergi dairelerine müracaat etmeleri gerekirken bu işlemlerin posta yolu ile de yapılabilmesi mümkün olmaktadır. Söz konusu vergi beyannamesi için internet ortamı üzerinden işlem yapılacağı zaman beyannameyi dolduracak olan herhangi bir mirasçı da bu işlemleri yapabilmektedir. Mirasçı bu beyannameyi hazırlarken kendi adına ya da diğer mirasçılar adına hareket edebilmektedir.

Tüm mirasçılar interaktif vergi dairesine girerek beyannameyi onaylar. Bu sayede de elektronik ortamda beyannamenin gönderimi gerçekleşmiş olur.  Veraset ve intikal vergisi beyannamesi kâğıt üzerinden hazırlandığında tüm mirasçıların imzalaması gerekir. Bunun yanı sıra mirasçıların vekili tarafından da bu işlemler yapılabilir.

Sonuç

Veraset ve intikal vergisi mirasçıların murisin vefatı üzerine ortaya çıkan malları üzerlerine alabilmeleri için hukuken ödemekle yükümlü oldukları bir vergi türüdür. Veraset ve intikal vergisinin ödenebilmesi içinse öncelikle veraset ilamı alınarak ölüm belgesi ile birlikte kurumlardan talep edilen belgelerin bir araya getirilmesi ve ardından da vergi dairesine başvuru yapılması gerekir. Veraset ve intikal vergisi için vergi dairesine fiziki ortamlardan ya da internet üzerinden müracaat yapılabilmektedir. Makalede ele alınan vergiye ilişkin hukuki işlemlerde hak ve menfaat kaybına uğramamak adına deneyimli ve liyakatli bir avukattan hukuki destek almak oldukça isabetli olacaktır.