Evlilik Sözleşmesi

Evlilik sözleşmesi çiftlerin evlenmeden önce veya evlilik sırasında mal varlıklarına ilişkin yapabilecekleri sözleşmedir. Evlilik sözleşmesi Türk Medeni Kanununda “mal rejimi” adı altında düzenlenmiştir. Evlilik sözleşmesi rıza-i bir sözleşmedir. Eşlerden birinin rızası olmadan yapılması mümkün değildir. Yine evlilik sözleşmesinin geçerli olabilmesi için kanunda belirtilen şekil şartlarına uyularak yapılması gerekmektedir. Mal rejimi tipleri kanunda sınırlı olarak sayılmıştır. Bunlar; mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı ve mal ortaklığıdır. Makalemiz içerisinde bu konular detaylı olarak ele alınacaktır.

Evlilik Sözleşmesi Nedir?

Evlilik sözleşmesi kanundaki diğer adıyla mal rejimi sözleşmesi Türk Medeni Kanununun 203. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Kanuna göre mal rejimi sözleşmesi çiftlerin evlenmeden önce veya evlendikten sonra her zaman yapabileceği iradi bir sözleşmedir. Eşler mal rejimi sözleşmesi yapma konusunda özgürdürler. Lakin mal rejimi sözleşmesi yaparken eşlerin hiçbir kural ile bağlı olmadığını söylemek mümkün değildir. Eşlerin yapabileceği mal rejimi sözleşmeleri kanun ile sınıflandırılmıştır. Eşlerin kanunda belirli sayıda olan bu mal rejimlerinden başka herhangi bir sözleşme yapmaları mümkün değildir. Eşlerin evlilik sözleşmesi yapmaması halinde evlilik içerisinde geçerli ve yasal olan mal rejimi ise edinilmiş mallara katılma rejimidir.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

Evlilik sözleşmesi eşler tarafından yapılmadığında edinilmiş mallara katılma rejimi yani yasal mal rejimi geçerli olacaktır. Edinilmiş mallara katılma rejimi Türk Medeni Kanununun 202. maddesinde düzenlenmiştir. Yasal mal rejimi sözleşmesi sadece eşler arasındaki sözleşmeyle değiştirilebilir. Değiştirilmemesi halinde edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olacaktır. Edinilmiş mallara katılma rejimi temel olarak, eşlerin evlilik birliği içerisinde yapmış olduğu kazanımlarını ve kişisel mallarını kapsar. Bu rejim gereğince yapılan kazanımlar ve kişisel malların gelirleri üzerinde eşler yarı yarıya ortak olacaktır.

Edinilmiş mallar Türk Medeni Kanununun 219. maddesinde hüküm altına alınmıştır.

Edinilmiş mallar şunlardır;

• Eşlerin çalışmaları sebebiyle kazanmış olduğu ücretler veya diğer kazanımlar,
• SGK veya sosyal yardım kuruluşları tarafından yardım mahiyetinde yapılan ödemeler,
• Çalışan eşin yapmış olduğu iş sebebiyle çalışma gücünü kaybetmesi halinde, bu doğrultuda eşe yapılan tazminat ödemeleri,
• Eşlerden her birinin kişisel mallarına ait olan gelirler,
• Edinilmiş mallar olarak sayılmayıp da kanunun edinilmiş mal olarak kabul edilen unsurlar.

Edinilmiş mallara katılma rejimine dahil olmayan kişisel mallar nelerdir?

• Kişisel kullanımına yarayan eşlerden birinin malı,
• Evlenmeden önce eşlerden birine ait olan mallar,
• Evlendikten sonra eşe miras kalması veya eşin başka bir karşılık olmaksızın kazanmış olduğu mallar,
• Eşlerden birinin veya her ikisinin manevi tazminata ilişkin alacaklar,
• Kişisel mal olarak kanunda sayılmamış olmasına rağmen kişisel mal kabul edilebilen maddi haklar.

Edinilmiş mallara katılma rejimi eşlerden tarafından yapılan evlilik sözleşmesi uyarınca mal ayrılığına geçilmesi, eşlerden birinin ölümü, veya boşanma hallerinde sona ermektedir.

Evlilik Sözleşmesi İle Eşlerin Seçebileceği Mal Rejimleri

Evlilik sözleşmesinin yapılıp yapılmaması hususunda eşlere tam yetki tanıyan Türk Medeni Kanunu, eşlerin yapabileceği bu sözleşmenin içeriğine ve şekline ise kısıtlamalar getirmiştir. Buna göre yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olmak istemeyen eşler aşağıda belirttiğimiz mal rejimlerinden birini seçebileceklerdir. Kanunda belirtilen mal rejimleri dışında başka bir şekilde sözleşmeyle herhangi düzenleme yapmak mümkün değildir. Mal rejimleri kanunda sınırlı olarak sayılmış ve emredici niteliktedir. Eşler tarafından yapılacak olan bu sözleşmenin şeklen geçerli olması şartı aranmaktadır.

Evlilik Sözleşmesi Ehliyeti

Evlilik sözleşmesi yapılabilmesi için eşlerde aranan nitelikler Türk Medeni Kanununun “Sözleşme Ehliyeti” başlıklı 204. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre mal rejimi sözleşmesi ayırt etme gücünü haiz olanlar tarafından yapılabilecektir. Tam ehliyetliler herhangi bir aracı olmaksızın mal rejimi sözleşmelerini kendileri yapabilmekteyken tam ehliyetli olmayan küçükler ve kısıtlılar ise muhakkak yasal temsilcilerinin iznini, onayını almalıdırlar. Tam ehliyetsizler hiçbir şekilde evlenemeyeceği için mal rejimi sözleşmesi yapmaları da mümkün değildir.

• Tam ehliyetliler: Ayırt etme gücünü haiz olan on sekiz yaşını tamamlamış kişilerdir.
• Küçükler: Ayırt etme gücüne haiz, on sekiz yaşından küçük olan kişilerdir.
• Tam ehliyetsizler: Ayırt etme gücü bulunmayan kişilerdir.

Evlilik Sözleşmesinin Şekli

Evlilik sözleşmesi eşler tarafından evlenmeden önce yazılı olarak resmi memur (nikah memuru) tarafından onaylanması şeklinde yapılabilir. Evlilik sözleşmesi ayrıca evlendikten sonra da yazılı bir şekilde eşler arasında rızaen düzenlenmesi şartı ile noter onayıyla da yapılabilmektedir. Evlenmeden önce yapılan yazılı bu sözleşme resmi memurun (resmi nikah memurunun) onayıyla, evlendikten sonra ise noter tarafından onaylanarak yapılabilir. Bu durum mal rejimi sözleşmesinin şeklen geçerlilik şartıdır.

Evlilik sözleşmesi noterde düzenleme şeklinde de yapılabilmektedir. Mal rejimi sözleşmesinin sözlü olarak yapılması halinde ya da yazılı olarak yapılmasına karşın fakat yetkili merciin onayı olmaması durumlarında sözleşme geçersiz bir sözleşme olacaktır. Mal rejimi sözleşmesinin kanunda belirtilen şekiller dışında yapılması mümkün değildir.

Mal Rejimi Tipleri

Eşler tarafından yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi dışında evlilik sözleşmesi ile seçilebilecek mal rejimleri Türk Medeni Kanununda sınırlı olarak sayılmıştır. Sınırlı olarak sayılan bu mal rejimi tipleri, mal rejimi sözleşmesi ile eşler tarafından tercih edilebilmektedir. Türk Medeni Kanunumuzda sayılan mal rejimleri aşağıdaki gibidir:

Mal Ayrılığı

Mal ayrılığı rejimi Türk Medeni Kanununun 242. maddesinde düzenlenmiştir. Bu mal rejimini seçen eşler, kendi sahip olduğu mallar üzerinde yasal sınırlar içerisinde tüm haklara sahiptir.

Paylaşmalı Mal Ayrılığı

Paylaşmalı mal ayrılığı Türk Medeni Kanununun 244. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Eşlerin tercih ettiği mal rejiminin paylaşmalı mal rejimi olması halinde eşlerden her biri kendi malları üzerinde kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma hakkını haiz olacaktır. Yine eşler kendi borçlarından sadece kendi sorumlu olacaktır. Şartların gerçekleşmesi ile boşanma durumunda hakim eşlerden herhangi birinin payının azaltılmasına karar verebilir.

Mal Ortaklığı

Mal ortaklığı da bir diğer mal rejimlerindendir. Bu mal rejiminin eşler tarafından seçilmesi halinde ortaklık mallarına, kişisel mallar da dahil olacaktır. Türk Medeni Kanununun 256. maddesinde düzenlenen mal ortaklığında, ortaklık malları ikiye ayrılmıştır.

• Genel Mal Ortaklığı: Genel mal ortaklığı eşin kişisel malları dışındaki gelirleri kapsamaktadır. Eşlerden herhangi biri ortaklık malları üzerinde tak başına tasarrufta bulunamazlar.
• Sınırlı Mal Ortaklığı: Sınırlı mal ortaklığında eşler edinilmiş ve kişisel malların gelirlerini ortaklığa sokacağı gibi sadece belirli mal ve gelirlerin ortaklığı oluşturacağına da karar verebilirler.

Evlilik Sözleşmesi Örneği

Evlilik sözleşmesi nerede yapılır? Öncelikle bu sözleşme muhakkak yazılı olarak yapılmalıdır. Evlilik öncesi yapılması halinde yazılı olan bu sözleşme resmi memur (nikah memuru) tarafından onaylanır. Evlilik devam ederken yapılıyor ise notere onaylatılmalı ya da noterde düzenleme şeklinde yapılmalıdır. Evlilik sözleşmesinde her iki eşin istekleri ayrı ayrı tek tek kaleme alınır. Bu istekleri talep eden taraflar yazılı sözleşmenin altını ad soyad yazarak imzalarlar.  Seçmiş oldukları mal rejimi açıkça belirtilmelidir. Dolayısıyla internette yer alan noter evlilik sözleşmesi örneği herkes için farklı sonuçlar doğuracağından avukat yardımıyla kendi durumunuza özel evlilik sözleşmesi hazırlığı yapmanız hukuken yararınıza olacaktır.

Sonuç

Evlilik sözleşmesi eşlerin evlenmeden önce veya evlilik birliği devam ederken Türk Medeni Kanunundaki emredici hükümlere uygun olmak suretiyle tabii olacakları mal rejimlerini seçmelerini sağlamaktadır. Herhangi bir evlilik sözleşmesi yapılmamış ise geçerli olan mal rejimi, yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimidir. Edinilmiş mallara katılma rejimini eşler evlilik sözleşmesi yaparak seçemezler. Zira var olan mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Yasal mal rejimine bağlı olmaksızın; “mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı, ortak mallar” rejimlerinden birini seçmekte özgür olan taraflar açısından sözleşmenin geçerlik unsurları şekil yanında ayırt etme gücüne sahip olmaktır.

Evlilik sözleşmesi eşlerin evlilik birliği içerisindeki kazandığı mallardan, kişisel mallara kadar geniş bir hakkın düzenlenmesini sağlar. İşbu sözleşmenin yapılmasında risk almamak adına bir avukat yardımı ile süreci yürütmek daha doğru olacaktır.